Czucie proprioceptywne jest ważnym elementem funkcjonalnej stabilności stawów. Zmniejszona aktywność fizyczna oraz urazy powodują zmniejszenie dostarczanych informacji proprioceptywnych. Prowadzi to do zmniejszenia kontroli nerwowo-mięśniowej, powodując funkcjonalną niestabilność stawów oraz zmniejszenie możliwości równoważnych, co może w konsekwencji powodować niestabilność posturalną. Dotychczasowe badania, prowadzone na dzieciach, osobach starszych i sportowcach wskazują na zróżnicowanie kontroli proprioceptywnej w zależności od wieku, aktywności ruchowej oraz występowania urazów. Zastosowanie nowoczesnych systemów do treningu proprioceptywnego ,takich jak Delos Postural Proprioceptive System wykazuje korzystny wpływ wdrażania tego typu treningów do programów rehabilitacyjnych oraz profilaktycznych, znacznie zmniejszając ryzyko urazów oraz upadków.
Kategoria: Artykuł
Ból okolicy biodra u dziecka oraz nastolatka jest częstym problemem terapeutycznym. Może być spowodowany schorzeniem samoistnie przemijającym, ale również chorobą o złym rokowaniu prowadzącą nawet do zgonu. Z uwagi na etiologię schorzenia te dzieli się na cztery główne grupy: zapalną, zakaźną, choroby ortopedyczne i nowotworowe. W poniższym opracowaniu omówione zostały problemy diagnostyczne najczęstszych chorób powodujących ból okolicy biodra u dziecka: wysiękowe przemijające zapalenie stawu biodrowego, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, septyczne zapalenie stawu biodrowego i kości udowej, młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej, jałowa martwica głowy kości udowej, czyli choroba Perthesa oraz kostniak kostnawy i białaczki.
W artykule wskazano, jak istotny jest szczegółowy wywiad i określenie, kiedy dolegliwości bólowe się pojawiły. Przedstawiono podstawy badania przedmiotowego i kluczowe aspekty badań obrazowych. Nie zapomniano także o wytycznych leczenia poszczególnych schorzeń.
Choroba zwyrodnieniowa stawów (łac. osteoarthrosis) jest najczęstszym schorzeniem dotykającym układ ruchu. O randze problemu świadczy stanowisko Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organizastion – WHO), które definiuje chorobę zwyrodnieniową jako chorobę cywilizacyjną.
W Polsce ok. 25% przypadków dotyczy stawów kolanowych, stąd ogromna potrzeba skupienia się na prawidłowym procesie leczenia. Niezależnie od tego, czy pacjent jest leczony zachowawczo, czy operacyjnie, wdraża się postępowanie rehabilitacyjne jako nieodzowny element składowy obu powyższych.
Cel: Celem pracy jest przedstawienie standardów postępowania pooperacyjnego u pacjentów leczonych w Klinice Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Szczegółowo opracowany harmonogram działań rehabilitacyjnych obejmuje cztery fazy postępowania pooperacyjnego dotyczącego kinezyterapii, fizykoterapii w połączeniu z farmakoterapią oraz wszelkich działań profilaktycznych zapobiegających powikłaniom pooperacyjnym.
Wnioski: Odpowiednio prowadzona rehabilitacja, z zachowaniem określonej chronologii postępowania w okresie pooperacyjnym, znacznie przyspiesza powrót sprawności chorego po endoprotezoplastyce stawu kolanowego i daje możliwość szybszego powrotu do normalnej aktywności życiowej. Złotym standardem postępowania jest uzyskanie takiego zakresu ruchu, siły mięśniowej i propriocepcji, która zapewni bezpieczne funkcjonowanie stawu kolanowego.
Niskoenergetyczne złamania kręgów są częstym powodem porad udzielanych przez lekarzy pierwszego kontaktu, ortopedów i innych specjalistów. Problem dotyczy zwykle osób starszych, głównie kobiet, chorujących na osteoporozę. Ocenia się, że u 25% kobiet w wieku pomenopauzalnym wystąpi co najmniej jedno złamanie kompresyjne w obrębie kręgosłupa. Pojedyncze złamanie kompresyjne kręgu pięciokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia kolejnych złamań. Najczęstszą lokalizacją jest połowa części piersiowej kręgosłupa (Th7, Th8) oraz okolica piersiowo-lędźwiowa (Th12, L1). Chorzy mogą odczuwać silny ból grzbietu, co prowadzi do zmniejszonej aktywności, ogólnego osłabienia i depresji. Stwierdzono, że śmiertelność u tych chorych wzrasta stosownie do liczby złamanych kręgów. Około 30% chorych nie odpowiada na leczenie zachowawcze [1].
Cel: Przedstawienie problemu złamań osteoporotycznych kręgów oraz metod leczniczych aktualnie stosowanych w ortopedii.
Entezopatie to zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mięśni do kości charakteryzujące się dolegliwościami bólowymi o różnym nasileniu, następowym osłabieniem i zesztywnieniem bliższej części ścięgna. Ich etiologia jest wieloczynnikowa i dotychczas nie została w pełni poznana. Najczęściej stwierdzanymi entezopatiami są: zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej, zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, tendinopatia rzepki i tendinopatia ścięgna Achillesa.
Przyjmuje się, że w ostatnich dekadach nastąpił znaczący wzrost liczby uszkodzeń ścięgien i ich przyczepów kostnych. Wynika to nie tylko z rosnącej liczby sportowców amatorów, ale także z coraz dłuższych i bardziej intensywnych treningów zawodowych sportowców. Biorąc pod uwagę tendencję do prowadzenia zdrowego stylu życia i utrzymywania wysokiego poziomu aktywności fizycznej, urazy ścięgien są coraz poważniejszym i częstszym problemem ortopedycznym.
W związku z niezadowalającą skutecznością terapii klasycznej (zmiana aktywności, leczenie ciepłem i zimnem, stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ortezy, akupunktura, ćwiczenia, fizjoterapia, stosowanie miejscowe kortykosteroidów i fala uderzeniowa wysokiej częstotliwości) stosowane są alternatywne metody leczenia, takie jak miejscowe podawanie osocza bogatopłytkowego (ang. platelet rich plasma – PRP).
Większość dostępnych w literaturze badań klinicznych dotyczących zastosowania PRP w leczeniu entezopatii wskazuje na przydatność tej metody.
W prezentowanej pracy podjęto próbę przedstawienia biologicznych podstaw leczenia entezopatii z użyciem PRP i problemów związanych z zastosowaniem tej metody.
Od wielu lat w świecie ortopedów toczy się dyskusja dotycząca przewagi szybkiej interwencji chirurgicznej nad postawą wyczekującą w przypadku ostrej niestabilności przedniej kolana. Analizując odległe wyniki leczenia operacyjnego „na ostro”, jak i w trybie odroczonym, a także wyłącznie leczenia zachowawczego, odnosi się wrażenie, że nie ma idealnej decyzji, jak również nie ma przesłanek do dogmatycznych stwierdzeń w sprawie urazowego uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego (ang. anterior cruciate ligament – ACL). Nie można oprzeć się wrażeniu, że decyzja o leczeniu „na ostro” podejmowana jest najczęściej w tzw. ośrodkach sezonowych zlokalizowanych w kurortach narciarskich, jak również tam, gdzie lokalna konkurencja chirurgiczna jest wzmożona. Z drugiej strony sami pacjenci wyposażeni w szeroką wiedzę internetową często stymulują chirurga do szybkiego załatwienia problemu. Nie jest również tajemnicą, że chirurdzy lubią takie operacje, jak rekonstrukcja ACL, która daje szybki efekt i dużo zadowolonych pacjentów przy niewielkiej liczbie niezadowolonych. Patrząc jednak krytycznie na odległe skutki działań lekarzy, decyzje o leczeniu chirurgicznym powinno oprzeć się na odwiecznym primum non nocere.
Z drugiej strony powszechnie wiadomo, że stan niestabilności przedniej prowadzi do wtórnych uszkodzeń stawu kolanowego, najczęściej w postaci uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej. Zdaniem wielu autorów jest to początek procesu degeneracyjnego określanego jako knee cascade, który nieuchronnie kończy się
artrozą kolana [1, 5].
Ból pooperacyjny w ortopedii stanowi istotne wyzwanie dla polskich szpitali. Z badania ankietowego, jakie zostało przeprowadzone w roku 2015 w polskich szpitalach, wynika jednoznacznie, że jakość i skuteczność leczenia bólu jest nadal odległa od postępowania optymalnego [1, 2].
Dyskopatia lędźwiowa jest chorobą uwarunkowaną wieloczynnikowo, najlepiej udowodnionym czynnikiem jest starzenie. Z czasem w obrębie krążka międzykręgowego zacierają się granice pomiędzy jądrem miażdżystym a pierścieniem włóknistym. Jądro staje się coraz bardziej sztywne i suche, a w jego odwodnionych częściach powstają pęknięcia, prowadzące do rozdarć promieniowych w kierunku tylnym lub tylno-bocznym. Często towarzyszy im przemieszczenie jądra miażdżystego w kierunku grzbietowym, prowadząc do powstania przepukliny krążka międzykręgowego w postaci protruzji lub ekstruzji. Podstawowym objawem choroby jest ból: dyskogenny lub korzeniowy. Dolegliwości bólowe powodują zmiany w sylwetce pacjenta w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej (sylwetka skoliotyczna) i ograniczeniem ruchomości kręgosłupa. Z czasem dochodzi do upośledzenia kontroli nerwowo-mięśniowej mięśnia poprzecznego brzucha oraz mięśnia wielodzielnego. W badaniu klinicznym najistotniejszy jest objaw Lasegue’a, a najważniejszym badaniem obrazowym- rezonans magnetyczny. Wśród procedur fizjoterapeutycznych w leczeniu dyskopatii udowodnione działanie mają ćwiczenia stabilizacji i terapia manualna. Farmakoterapia pierwszej linii to paracetamol i niesterydowe leki przeciwzapalne, w zaostrzeniach objawów stosuje się opioidy. Wspomagająco znajdują zastosowanie miorelaksanty i benzodiazepiny, podobnie jak leki przeciwdepresyjne oraz przeciwpadaczkowe. Stosowanie ortez, edukacja chorego, psychoterapia i zmiana stylu życia są uzupełnieniem leczenia zachowawczego. W przypadku nieskuteczności metod zachowawczych rozważa się leczenie operacyjne.
Neuropatie w obrębie kończyny dolnej mają najczęściej charakter uciskowy, podobnie jak w przypadku kończyny górnej. Uciśnięte, a więc uszkadzane, mogą być włókna czuciowe, ruchowe i autonomiczne, dlatego badanie kliniczne przy podejrzeniu neuropatii powinno dotyczyć każdej z tych funkcji nerwu.
Do najczęstszych neuropatii w obrębie kończyny dolnej zalicza się zespół Rotha, zespół kanału stępu oraz neuropatię uciskową nerwu strzałkowego wspólnego. Rzadziej występuje np. zespół mięśnia gruszkowatego czy metatarsalgia Mortona.
W celu postawienia prawidłowej diagnozy podstawą jest dokładny wywiad oraz badanie kliniczne z oceną funkcji uciśniętego nerwu oraz wykonaniem charakterystycznych testów prowokacyjnych. Warto również wykonać badanie elektrofizjologiczne oceniające obiektywnie funkcję nerwu. Pomocne również są badania obrazowe: rentgenografia (RTG), ultrasonografia (USG) oraz w szczególnych sytuacjach spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (ang. nuclear magnetic resonancev – NMR).
Leczenie neuropatii uciskowych w pierwszym etapie powinno opierać się na eliminacji czynników predysponujących do ucisku na nerw, np. zmiana zbyt ciasnej odzieży w przypadku zespołu Rotha. Kolejnym etapem jest fizjoterapia oraz farmakoterapia. W przypadku braku poprawy po leczeniu zachowawczym, dużej dysfunkcji nerwu lub przy występowaniu mechanicznego ucisku na nerw niezbędne jest leczenie operacyjne.
Artykuł omawia biologiczne podstawy i uzasadnienie dla terapii kolagenowej w zakresie praktyki ortopedycznej. Charakteryzuje jeden z produktów dostępnych na polskim rynku, omawiając jego skład, drogi podania i potencjalne zastosowania.
Przytoczone przypadki kliniczne ukazują możliwości terapii kolagenowej stosowanej zarówno jako postępowanie wiodące, jak i jako uzupełnienie dla innych procedur leczniczych w zespołach bólowych narządu ruchu.
Choroba Dupuytrena jest powszechnie występującą dolegliwością, z którą mają do czynienia lekarze różnych specjalności. Polega ona na bliznowaceniu rozcięgna dłoniowego z postępującym przykurczem zgięciowym palców. Nazwa tej przypadłości pochodzi od nazwiska francuskiego chirurga, który w 1831 r. po raz pierwszy opisał tą jednostkę chorobową. Przykurcz Dupuytrena najczęściej dotyczy stawów śródreczno-paliczkowych (MP) oraz międzypaliczkowych bliższych (PIP) palców serdecznego i małego. Jest to choroba związana z rozrostem komórek rozcięgna dłoniowego, które powodują powstawanie guzków i przykurcz w palcach. Patofizjologiczna definicja choroby Dupuytrena, to guzki w obrębie rozcięgna dłoniowego, które pod mikroskopem charakteryzują się większym nagromadzeniem komórek fibroblastów i mioblastów. W porównaniu ze zdrowymi tkankami guzki te zawierają więcej kolagenu typu III, a zdrowe tkanki więcej kolagenu typu I.
Podobne proporcje można zauważyć w tkankach bliznowatych. Typowymi objawami zgłaszanymi przez pacjenta są przykurcz palca i niemożność jego wyprostowania. Może pojawić się również bolesność w okolicy guzka lub pasma. Pacjenci ze znacznym przykurczem będą uskarżać się na problemy z wykonywaniem czynności dnia codziennego. Do rozpoznania choroby Dupuytrena wystarczy wywiad oraz badanie kliniczne. Nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań diagnostycznych. Dodatni będzie też test stołu (table top test). W zależności od wielkości przykurczu palców zalecanym leczeniem jest operacja. Trzeba pamiętać, że przykurcz Dupuytrena może się pogłębiać, stąd przy mniejszym przykurczu spodziewamy się lepszych wyników pooperacyjnych. W leczeniu operacyjnym możemy wyróżnić kilka sposobów. Jeden z nich polega na całkowitym przecięciu pasm przykurczających (fasciotomia). Klasyczną metodą operacyjną jest jednak częściowe lub całkowite wycięcie chorobowo zmienionej tkanki (fasciektomia). Metodę tę opisał McCash, nazywając ją otwartą fasciektomią dłoniową. Podsumowując, skuteczne leczenie choroby Dupuytrena polega przede wszystkim na operacji.
W okresie pooperacyjnym bardzo ważne jest wczesne wdrożenie delikatnych ćwiczeń bierno-czynnych i odpowiednia fizjoterapia. Mimo prawidłowo wykonanego zabiegu operacyjnego możliwe są nawroty choroby
i przykurcze pojawiające się w sąsiednich palcach oraz drugiej ręce.
Zakażenia związane z zabiegami ortopedycznymi wywoływane są przede wszystkim przez florę własną pacjenta. Kąpiel antyseptyczna jest procedurą istotnie zmniejszającą liczbę drobnoustrojów kolonizujących miejsce pola operacyjnego.
Stosowanie do kąpieli przedoperacyjnej chlorheksydyny może prowadzić do narastania odsetka drobnoustrojów wielolekoopornych oraz innych efektów niepożądanych. W odróżnieniu od chlorheksydyny stosowanie dichlorowodorku oktenidyny nie prowadzi do powstawania oporności drobnoustrojowej. Ponieważ oktenidyna cechuje się wyższą od chlorheksydyny aktywnością przeciwdrobnoustrojową oraz efektem utrzymującego się działania, powinna być stosowana jako antyseptyk z wyboru do kąpieli pacjenta przed zabiegami ortopedycznymi.