Autor: Jarosław Woroń

Odpowiednio dobrana farmakoterapia choroby zwyrodnieniowej powinna uwzględniać zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo leczenia. W literaturze niejednokrotnie oceniano oba parametry, aby określić, które spośród analizowanych leków (niesteroidowe leki przeciwzapalne, opioidy oraz paracetamol) wydają się najbardziej optymalne w leczeniu bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowego i biodrowego.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że etorykoksyb w indywidualizowanych dawkach 60 mg oraz diklofenak w dawce dobowej 150 mg charakteryzują się optymalną redukcją dolegliwości bólowych, a także wpływają na poprawę sprawności fizycznej przy równoczesnym braku wzrostu ryzyka wystąpienia objawów niepożądanych w istotny sposób wpływających na funkcjonowanie pacjentów z OA.

Ból zapalny jest konsekwencją obronnej reakcji organizmu na infekcje, uszkodzenie tkanek lub proces autoimmunologiczny. Do bólu ostrego, w którym występuje komponent zapalny, zaliczamy m.in. ból pourazowy. Jednym z częściej stosowanych leków z grupy NLPZ jest ketoprofen. Podstawowy mechanizm działania ketoprofenu jest związany z hamowaniem aktywności cyklooksygenazy, co doprowadza do blokowania syntezy prostanoidów prozapalnych, a w szczególności prostaglandyny E2 (PGE2), która uczestniczy w indukowaniu zapalenia oraz powoduje stymulację bólową. Oczywiście efekt działania na cyklooksygenazę jest wspólnym elementem farmakodynamiki NLPZ, jednak z klinicznego punktu widzenia wybór leków z grupy NLPZ odbywa się głównie w oparciu o pozacyklooksygenazowe mechanizmy działania, które są istotne zarówno dla efektu przeciwbólowego, jak i przeciwzapalnego NLPZ.

Uszkodzenie tkanek przez uraz lub proces chorobowy inicjuje w tkankach uwolnienie całej kaskady mediatorów prowadzących do rozwoju stanu zapalnego, procesów sensytyzacji struktur układu nerwowego i w konsekwencji zapalnego komponentu bólu. W bólu zapalnym lekami pierwszego wyboru są oczywiście NLPZ. W grupie NLPZ nie mamy do czynienia z efektem klasy, co w praktyce oznacza, że wybór leku w tej grupie nie może być przypadkowy. Jednym z NLPZ skutecznym w leczeniu bólu zapalnego jest nimesulid.

Wstęp: Ból krzyża (low back pain – LBP) stał się głównym problemem zdrowia publicznego na całym świecie. W badaniach epidemiologicznych wykazano, że 47% osób cierpiących z powodu bólu przewlekłego odczuwa ból właśnie w okolicy grzbietu. Przyjmuje się, że chorobowość przewlekłego LBP wynosi 23%, ostrego nawet 84%, a u 11–12% populacji przewlekły LBP jest przyczyną niesprawności. Przewlekły LBP częściej dotyczy kobiet, a chorobowość wzrasta wraz z wiekiem. W terapii rekomendowane jest postępowanie multimodalne. W farmakoterapii stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, analgetyki opioidowe, leki miorelaksujące, a także duloksetyna. Mimo że standardy postępowania w bólu krzyża są powszechnie dostępne, nadal w praktyce spotykam się ze stosowaniem leków i metod, które mogą być przyczyną chronifikacji bólu. 

Abstract: Low back pain (LBP) has become the main public health problem in the world. Epidemiological studies have shown that 47% of people suffering from chronic pain feel pain in the area of the spine. It is assumed that the prevalence of chronic LBP is 23%, acute even 84%, and 11–12% of the chronic LBP population is the cause of disability. Chronic LBP is more common in women, and morbidity increases with age. Multimodal treatment is recommended in therapy. In pharmacotherapy, NSAIDs, opioid analgesics, myorelaxants, and duloxetine are used. Although standards for treating low back pain are widely available, we are still practicing the use of drugs and methods that may be the cause of pain chronification.

Ból w narządzie ruchu dotyczy ponad 27% populacji polskiej. Do grupy tej zalicza się zarówno pacjentów z bólami mięśniowymi lub stawowymi w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów, jak i pacjentów z bólami pleców czy bólem krzyża. Jednymi z najczęściej stosowanych analgetyków są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które różnią się m.in. profilem farmakokinetyczno-farmakodynamicznym. Wynikają z tego także różnice w częstości występowania działań niepożądanych będących konsekwencją ich podawania. W artykule omówiono wskazania do stosowania etorykoksybu, a także przedstawiono profil bezpieczeństwa leku.

Ból pooperacyjny w ortopedii stanowi istotne wyzwanie dla polskich szpitali. Z badania ankietowego, jakie zostało przeprowadzone w roku 2015 w polskich szpitalach, wynika jednoznacznie, że jakość i skuteczność leczenia bólu jest nadal odległa od postępowania optymalnego [1, 2].
 

Ból, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza specjalisty chirurgii urazowej i ortopedii, zwykle z uwagi na najczęściej występujące w praktyce natężenie wymaga stosowania skojarzonej farmakoterapii w oparciu o analgetyki nieopioidowe, opioidy, glikokortykosteroidy, a także koanalgetyki oraz chondroitynę i glukozaminę [1]. Jedną z najczęściej stosowanych w ortopedii grup leków są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które z uwagi na swój mechanizm działania w skojarzeniu z analgetykami opioidowymi pozwalają w większości przypadków na skuteczne opanowanie dolegliwości bólowych. Niesteroidowe leki przeciwzapalne z uwagi na swój mechanizm działania mogą indukować uszkodzenia śluzówki przewodu pokarmowego. Jedną z najskuteczniejszych metod profilaktyki gastropatii jest stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej.

Ortopeda w codziennej praktyce lekarskiej spotyka się z pacjentem z bólem. Właściwe postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne pozwala na uzyskanie wysokiej efektywności leczenia bólu. W terapii wskazane jest stosowanie leczenia multimodalnego, które pozwala na kojarzenie leków o wzajemnie uzupełniających się mechanizmach działania. Znajomość szczegółowych mechanizmów patofizjologicznych i profilu farmakokinetyczno-farmakodynamicznego analgetyków pozwala na skuteczne i bezpieczne prowadzenie leczenia.