Autor: Szymon Ł. Dragan

Entezopatie to zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mięśni do kości charakteryzujące się dolegliwościami bólowymi o różnym nasileniu, następowym osłabieniem i zesztywnieniem bliższej części ścięgna. Ich etiologia jest wieloczynnikowa i dotychczas nie została w pełni poznana. Najczęściej stwierdzanymi entezopatiami są: zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej, zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, tendinopatia rzepki i tendinopatia ścięgna Achillesa. 

Przyjmuje się, że w ostatnich dekadach nastąpił znaczący wzrost liczby uszkodzeń ścięgien i ich przyczepów kostnych. Wynika to nie tylko z rosnącej liczby sportowców amatorów, ale także z coraz dłuższych i bardziej intensywnych treningów zawodowych sportowców. Biorąc pod uwagę tendencję do prowadzenia zdrowego stylu życia i utrzymywania wysokiego poziomu aktywności fizycznej, urazy ścięgien są coraz poważniejszym i częstszym problemem ortopedycznym.

W związku z niezadowalającą skutecznością terapii klasycznej (zmiana aktywności, leczenie ciepłem i zimnem, stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ortezy, akupunktura, ćwiczenia, fizjoterapia, stosowanie miejscowe kortykosteroidów i fala uderzeniowa wysokiej częstotliwości) stosowane są alternatywne metody leczenia, takie jak miejscowe podawanie osocza bogatopłytkowego (ang. platelet rich plasma – PRP).

Większość dostępnych w literaturze badań klinicznych dotyczących zastosowania PRP w leczeniu entezopatii wskazuje na przydatność tej metody.

W prezentowanej pracy podjęto próbę przedstawienia biologicznych podstaw leczenia entezopatii z użyciem PRP i problemów związanych z zastosowaniem tej metody.

Dna moczanowa jest chorobą zapalną stawów, powodowaną przez odkładanie się kryształków kwasu moczowego (monosodium urate – MSU) w chrząstce, kościach, płynie stawowym, kaletkach, ścięgnach oraz innych stawowych i okołostawowych strukturach. Stanowi znaczny problem leczniczo-diagnostyczny. Koszty społeczne i ekonomiczne choroby są znaczne, a leczenie długotrwałe. Nowe, aktualne kryteria diagnostyczne dny moczanowej pochodzą z 2015 r. Zostały opracowane przez the European League Against Rheumatism (EULAR) i American College of Rheumatology (ACR). Diagnostyka obrazowa dny opiera się przede wszystkim na badaniu ultrasonograficznym (USG), dwuenergetycznej tomografii komputerowej (dual energy computed tomography – DECT) i klasycznych zdjęciach rentgenowskich. Leczenie dny można podzielić na farmakologiczne i niefarmakologiczne. 

Terapie farmakologiczne koncentrują się na zmniejszaniu stężenia moczanów i leczeniu przeciwzapalnym. Postępowanie niefarmakologiczne polega na korekcie diety i stylu życia, w tym na odchudzaniu i ćwiczeniach fizycznych. Leczenie farmakologiczne powinno przebiegać zgodnie z wytycznymi towarzystw lekarskich, takich jak: EULAR, ACR czy ACP.

Frakcja osocza, w której koncentracja płytek krwi utrzymuje się na poziomie powyżej wartości referencyjnych nazywa się osoczem bogatopłytkowym (PRP-Platelet Rich Plasma) [1,2]. Uzyskiwane jest ono w procesie wirowania krwi pełnej, przez frakcjonowanie i separację poszczególnych elementów w zależności od ich wagi. [3] Czynniki wzrostu wpływając na angiogenezę, chemotaksję, proliferację i różnicowanie komórkowe, oddziałują na procesy regeneracji tkankowej.

PRP jest coraz powszechniej stosowane w leczeniu uszkodzeń narządu ruchu, a także w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Standardowo używane jest w terapii tendino i entezo – patii, uszkodzeń brzuśców mięśniowych, trudno gojących się ran, zmian zwyrodnieniowych stawów i opóźnionego zrostu kostnego. 

Większość dostępnych w literaturze badań klinicznych dotyczących zastosowania PRP w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów i entezopatii wskazuje na przydatność tej metody. Efektywność leczenia jest długoterminowa. Dane dotyczące wspomagania gojenia mięśni, kości i ran przewlekłych są niejednoznaczne, i wymagają dalszych opracowań.

Należy podkreślić autologiczne pochodzenie PRP i brak znaczących efektów ubocznych. Metoda jest małoinwazyjna, łatwa w przygotowaniu i generuje relatywnie niskie koszty [9].

Jednak pomimo dowodów na przydatność osocza bogatopłytkowego w terapiach ortopedycznych, głównym problemem warunkującym przydatność metody, pozostaje odpowiednie przygotowanie preparatu, standaryzacja uzyskiwanych stężeń płytek krwi, określenie właściwej dawki iniekcyjnej i metody iniekcji, oraz następczego protokołu rehabilitacyjnego.

Osteoporoza to poważny problem medyczny, społeczny i ekonomiczny współczesnego świata. W Polsce do nasilenia tego problemu przyczynia się brak powszechnie dostępnych programów zapobiegania upadkom osób starszych oraz odpowiedniego dostępu do lekowych programów leczenia i profilaktyki osteoporozy. Wdrożenie systemowej profilaktyki tego schorzenia jest szczególnie istotne nie tylko w kontekście zdrowia, ale i znacznych społecznych i finansowych kosztów leczenia następstw osteoporozy i towarzyszących jej złamań.