Dział: Z praktyki ortopedy

Wstęp: Choroby reumatyczne to grupa schorzeń charakteryzująca się obecnością przewlekłych zmian zapalnych w obrębie tkanki łącznej. Najczęściej występujące choroby reumatoidalne to choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Choć etiologia większości chorób reumatycznych jest podobna, często objawy oraz strategie leczenia są zróżnicowane. W przypadku choroby zwyrodnieniowej podstawę leczenia farmakologicznego stanowią odpowiednie leki z drabiny analgetycznej, w zależności od stopnia zaawansowania choroby 
i nasilenia objawów. W reumatoidalnym zapaleniu stawów podstawę terapii stanowią leki modyfikujące przebieg choroby na czele z metotreksatem, natomiast w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa – leki z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych. W każdym ze schorzeń jednym z dominujących objawów są nasilone dolegliwości bólowe oraz stan zapalny o różnym stopniu nasilenia. W związku 
z tym w większości przypadków niesteroidowe leki przeciwzapalne mają istotne znaczenie, jeśli nie jako terapia podstawowa – jak w przypadku zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, to jako leczenie wspomagające w przypadku nasilenia lub zaostrzenia objawów chorobowych. Wczesne wdrożenie prawidłowych terapii pozwala często na spowolnienie progresji chorób oraz opóźnienie destrukcji stawów, w związku z czym wskazane jest niezwłoczne włączenie leczenia po rozpoznaniu jednostki chorobowej. 

Abstract: Rheumatic diseases are a group of diseases characterized by the presence of chronic inflammatory changes within the connective tissue. The most frequent rheumatoid diseases are osteoarthritis, rheumatoid arthritis and ankylosing spondylitis. Although the etiology of most rheumatic diseases is similar, the symptoms and treatment strategies are often varied. In the case of degenerative disease, the medication is based on the appropriate medications from the analgesic ladder, depending on the severity of the disease and the severity of the symptoms. In rheumatoid arthritis therapy is based on disease-modifying drugs at the forefront of methotrexate, while in ankylosing spondylitis - non-steroidal anti-inflammatory drugs. In each of the diseases, one of the dominant symptoms are severe pain and inflammation with varying degrees of severity. Therefore, in most cases, non-steroidal anti-inflammatory drugs are important, if not as a basic therapy - as in the case of ankylosing spondylitis, as an adjunctive treatment in the case of exacerbation of disease symptoms. Early implementation of correct therapies often allows for a slower progression of diseases and a delay in the destruction of joints, therefore immediate treatment after diagnosis is recommended.

Wstęp: Leczenie ran przewlekłych i profilaktyka wystąpienia infekcji ran wciąż stanowią wyzwanie zarówno dla lekarza, jak i pacjenta. Jest to problem z jednej strony mogący w znacznym stopniu obniżać jakość życia chorych, 
z drugiej zaś stanowić znaczne obciążenie socjoekonomiczne dla systemu opieki zdrowotnej. Współczesna medycyna oferuje szeroki wachlarz możliwości odpowiedniej pielęgnacji ran i metod leczenia w postaci środków anty-
septycznych. Zgodnie z definicją są to środki o potencjale zabijania, hamowania proliferacji i zmniejszania ilości mikroorganizmów. Istotną wspólną cechą wszystkich preparatów antyseptycznych jest szerokie spektrum działania i minimalna toksyczność. Do najczęściej stosowanych należą oktenidyna, poliheksanid oraz związki jodowe. W świetle Konsensusu do spraw antyseptyki z 2018 r. pojawiły się nowe doniesienia i zalecenia co do stosowania odpowiednich środków. Konsensus podsumowuje także i wyjaśnia kontrowersje dotyczące stosowania poliheksanidu, wskazując go jako antyseptyczny środek pierwszego wyboru w wielu sytuacjach klinicznych. Wybór odpowiedniego środka antyseptycznego zależy od wielu czynników klinicznych. Zgodnie z Konsensusem oktenidyna jest środkiem z wyboru w pielęgnacji ran ostrych i pourazowych, w szczególności skontaminowanych szczepami gronkowców metycylinoopornych. Poliheksanid jest rekomendowany w profilaktyce wystąpienia infekcji miejsca operowanego oraz w pielęgnacji ran oparzeniowych, z kolei związki jodowe są zalecane w przypadku leczenia ran głębokich. Należy podkreślić, że podstawą skutecznego leczenia ran jest ich odpowiednie oczyszczenie. 

Abstract: The treatment of chronic wounds and the prevention of wound infection are still a challenge for both the doctor and the patient. This is a problem, on the one hand, that can significantly reduce the quality of life of patients, and on the other – a significant socioeconomic burden on the health care system. Modern medicine offers a wide range of possibilities for proper wound care and treatment methods in the form of antiseptics. According to the definition, these are measures with the potential to kill, inhibit proliferation and reduce the amount of microorganisms. An important common feature of all antiseptics is the wide spectrum of action and minimal toxicity. The most frequently used are octenidine, polyhexanide and iodine compounds. In light of the Consensus on Antiseptics from 2018, new reports and recommendations appeared regarding the application of appropriate measures. The consensus also summarizes and explains the controversy regarding the use of polyhexanide, demonstrating it as an antiseptic of the first choice in many clinical situations. The choice of a suitable antiseptic depends on many clinical factors. According to Consensus, octenidine is the agent of choice for the care of acute and post-traumatic wounds, in particular those vetted with strains of methicillin-resistant staphylococci. Polyhexanide is recommended in the prophylaxis of surgical site infection and in the care of burn wounds, while iodine compounds are recommended for the treatment of deep wounds. It should be emphasized that the basis for effective wound healing is their proper cleansing.  

Okołooperacyjna profilaktyka antybiotykowa (perioperative antibiotic prophylaxis – PAP) ma na celu ochronę pacjenta przed endogennymi zakażeniami, na które jest narażony w okresie okołooperacyjnym, skierowana jest głównie przeciwko gronkowcom. Część zabiegów nie wymaga PAP, większość nie wymaga jej przedłużania powyżej 24 godzin, natomiast dobór antybiotyku i prawidłowe rozpoznanie wskazań mogą mieć kluczowe znaczenie dla rokowania pacjenta.

W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące osteoporozy: definicję, patomechanizm, podział, czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych oraz częstość występowania osteoporozy i złamań osteoporotycznych. Omówiono także obowiązujące obecnie, zgodne ze światowymi standardami, zalecenia dotyczące postępowania diagnostycznego i leczniczego w osteoporozie w Polsce, a także profilaktyki. Podano zasady diagnozowania i rozpoznawania. Przedstawiono dostępne w Polsce leki stosowane w leczeniu osteoporozy oraz zakres ich działania, zasady dawkowania i działania niepożądane. Zwrócono uwagę na konieczność wspólnego uzgodnienia przez lekarza i pacjenta farmakoterapii.

Autorzy dzielą się wynikami badania przeprowadzonego na Oddziale Terapii Komórkami Macierzystymi w Instytucie Hematologii i Transfuzji Krwi w Uzbekistanie, w którym oceniano jakość życia pacjentów z uszkodzeniami kości szkieletowych poddanych leczeniu szpitalnemu oraz chorych po leczeniu zachowawczym i operacyjnym zmian kostno-szkieletowych. Stwierdzono, że operacyjne leczenie złamań patologicznych zapobiegające przedłużonemu uciskowi i unieruchomieniu przyczynia się do poprawy jakości życia pacjenta.

Celem uaktualnienia polskich wytycznych z 2016 r., dotyczących sposobu okołooperacyjnej farmakoterapii lekami przewlekle stosowanymi w chorobach reumatycznych u chorych poddawanych planowym operacjom endoprotezoplastyki stawów biodrowych i kolanowych omówiono opublikowane w 2017 r. wytyczne amerykańskie. Istnieje niewiele wysokiej jakości kontrolowanych badań z randomizacją poświęconych temu zagadnieniu. Metodologia opracowania wytycznych była zgodna z zasadami opracowanymi przez Amerykańskie Kolegium Reumatologów w protokole GRADE. W projekt zaangażowanych było kilka zespołów ze strony wymienionego kolegium oraz Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgii Stawu Biodrowego i Stawu Kolanowego. Był to Główny Zespół Kierowniczy do spraw Nadzoru nad Projektami, Zespół do spraw Przeglądu Literatury, Panel Ekspertów, Panel Pacjentów i Panel Głosujący. Opracowano kluczowe zagadnienia, zdefiniowane w pytaniach, nazwane projektem PICO, na podstawie których zostały opracowane wytyczne. Wytyczne te opracowano z myślą o chorych dorosłych z reumatoidalnym zapaleniem stawów, młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów, zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa, łuszczycowym zapaleniem stawów oraz toczniem rumieniowatym układowym. Odnoszą się one wyłącznie do endoprotezoplastyki stawów biodrowych i kolanowych.

W okresie ostatniego ćwierćwiecza obserwujemy w Polsce stale pogłębiający się proces starzenia się społeczeństwa. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami: wydłużeniem życia, zmniejszoną dzietnością oraz emigracją osób młodych. Od początku lat 90. ubiegłego wieku przeciętny Polak postarzał się o siedem lat [1]. Konsekwencją tego procesu dla służby zdrowia jest zmaganie się z coraz większą liczbą osób ze złożonymi niepełnosprawnościami, m.in. z problemami z poruszaniem się i sprawnością motoryczną. Istotnym elementem fizjoterapii w starzeniu się jest zrozumienie procesów zachodzących w organizmie oraz sposobów zapobiegania im lub ich łagodzenia.

Niedokrwistość w okresie okołooperacyjnym jest jednym z niekorzystnych czynników rokowniczych. Wykazano, że wpływa na zwiększenie zachorowalności i śmiertelności, zwłaszcza w populacji osób starszych. Ponadto wpływa na wydłużenie okresu rekonwalescencji, rehabilitacji pooperacyjnej oraz długości hospitalizacji. Wykazano pozytywną korelację między przedoperacyjnym stopniem niedokrwistości a częstością przetoczeń krwi w okresie okołooperacyjnym. W związku z powyższym istotne jest prawidłowe leczenie niedokrwistości u pacjentów oddziałów ortopedycznych w okresie okołooperacyjnym, a także wnikliwa diagnostyka w kierunku niedokrwistości u chorych kwalifikowanych do zabiegów planowych. Metoda leczenia niedokrwistości jest wybierana na podstawie etiologii, stopnia nasilenia i stanu klinicznego chorego. Do najczęściej stosowanych należy suplementacja preparatami żelaza oraz erytropoetyną. W ciężkich niedokrwistościach niezbędne może okazać się przetaczanie preparatów krwi. Zgodnie z danymi najczęstszą przyczyną niedokrwistości w ujęciu globalnym są niedobory żelaza. Wiele źródeł zaleca wdrożenie leczenia żelazem w formie doustnej lub dożylnej w przypadku zdiagnozowania niedokrwistości przed planową operacją. Terapia preparatami doustnymi powinna trwać 4–6 tygodni przed planowaną operacją. Wykazano, że istotnie wpływa na zmniejszenie częstości powikłań oraz liczby przetoczonych jednostek preparatów krwiopochodnych. Ze względu na ryzyko związane z przetoczeniami istotne jest minimalizowanie częstości tych procedur. Jedną z możliwości jest prawidłowa diagnostyka oraz leczenie niedokrwistości u chorych przed planowymi operacjami ortopedycznymi.