Dział: Z praktyki ortopedy

Wstęp: Choroba zwyrodnieniowa stawów jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności w ujęciu globalnym. W zależności od zaawansowania choroby, lokalizacji zmian oraz czynników związanych z pacjentem dostępnych jest wiele metod leczenia, które można podzielić na metody zachowawcze i metody inwazyjne. Ból stanowi jeden z najpoważniejszych problemów pacjentów z chorobą zwyrodnieniową. Często kluczowym zagadnieniem z punktu widzenia chorego leczenia jest skuteczna walka z bólem. W tym celu stosuje się szereg substancji farmakologicznych zgodnie z drabiną anelgetyczną. Jednymi z najbardziej efektywnych i najczęściej przepisywanych leków pomagających w walce z bólem są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które zgodnie z nazwą wykazują silne działanie przeciwzapalne, ale także przeciwbólowe. Często stosowanie NLPZ pozwala na osiągnięcie satysfakcjonujących efektów leczenia w postaci istotnego zmniejszenia bólu, poprawy jakości życia pacjentów i funkcjonalności. W zależności od nasilenia bólu NLPZ mogą być stosowane same lub w połączeniu z innymi lekami przeciwbólowymi, takimi jak paracetamol czy słabe leki opioidowe. Należy pamiętać, że terapia przeciwbólowa w chorobie zwyrodnieniowej stawów może prowadzić do wystąpienia objawów niepożądanych związanych z podażą środków farmakologicznych. W przypadku niesteroidowych leków przeciwzapalnych najistotniejsze są powikłania gastroenterologiczne, nefrologiczne i kardiologiczne. W związku z powyższym terapia przeciwbólowa powinna być prowadzona świadomie, indywidualnie względem każdego pacjenta z uwzględnieniem zaawansowania bólu, chorób współistniejących, alergii i preferencji chorego oraz w sposób minimalizujący wystąpienie działań niepożądanych.

Wstęp: Choroba zwyrodnieniowa stawów dotyka milionów ludzi na całym świecie i jest najczęstszą chorobą stawów. Proces zwyrodnieniowy stawu jest nieodłącznie związany z bólem, co znacząco pogarsza jakość życia i funkcjonowanie chorego. Pomimo dostępności wielu opcji terapeutycznych leczenia bólu nie dysponujemy metodą w pełni kontrolującą dolegliwości bólowe i proces zwyrodnieniowy. W leczeniu bólu u chorych z osteoartrozą zalecana jest farmakoterapia z zastosowaniem analgetyków nieopioidowych i opioidowych, jednakże nie zawsze ich profil bezpieczeństwa jest w pełni satysfakcjonujący. Jedną z substancji aktywnych, która może być rozważana w leczeniu dolegliwości u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów, jest kurkumina – kurkuminoid wyekstrahowany z kłącza ostryżu długiego (Curcuma longa). Znana od tysięcy lat kurkuma jest z powodzeniem stosowana w medycynie Dalekiego Wschodu. Kurkumina w badaniach eksperymentalnych hamuje szlaki czynnika jądrowego κB (NF-κB) oraz zmiata reaktywne formy tlenu i azotu. Metaanaliza oceniająca suplementy diety stosowane w leczeniu chorych z osteoartrozą oceniła kurkuminę jako związek, który wykazuje się dużym i klinicznie istotnym efektem w zmniejszaniu bólu w krótkim okresie stosowania u ludzi. Wykazano również porównywalną skuteczność przeciwbólową kurkuminoidów do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a pacjenci otrzymujący kurkuminoidy byli znacznie mniej narażeni na wystąpienie działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoarthritis – OA) jest zaliczana przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization – WHO) do grupy chorób, które w największym stopniu wpływają na współczynnik lat przeżytych w niepełnosprawności ujęciu populacji światowej. Powszechnie obserwuje się obniżenie średniego wieku pacjentów, w którym pojawiają się istotne dolegliwości związane z chorobą zwyrodnieniową, wpływające na zmniejszenie komfortu życia oraz zdolność do pracy. Wśród licznych metod terapii wymienia się schemat SYSADOA. Polega na stosowanie leków należących do grupy leków wolno działających w chorobie zwyrodnieniowej stawów (SYSADOA). Zalicza się do nich między innymi siarczany chondroityny oraz glukozaminy. Zgodnie z danymi naukowymi stosowanie preparatów z grupy SYSADOA powoduje łagodzenie bólu, zwiększenie funkcjonalność i sprawności pacjentów, a poprzez zjawisko synergii działania różnych substancji, zmniejsza konieczność podaży innych substancji o mniej korzystnym profilu bezpieczeństwa. Wiele źródeł naukowych potwierdza zasadność stosowania siarczanu chondroityny w chorobie zwyrodnieniowej o łagodnym i umiarkowanym stopniu nasilenia. Proces produkcyjny, skład cząsteczki, stopień oczyszczenia oraz pochodzenie siarczanu chondroityny mają znaczenie dla bioprzyswajalności i skuteczności. Istnieją dowody naukowe wykazujące, że siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny opóźniają postęp degeneracji w chorobie zwyrodnieniowej stawów.

Przewlekłe drobne urazy stawów obwodowych i stawów kręgosłupa często występujące w codziennym życiu – urazy mięśniowo-szkieletowe – mogą powodować chroniczne stany zapalne tego stawu. Poprzednio doznawane lub wielokrotnie doznawane urazy w tym samym miejscu lub ograniczona elastyczność stawu mogą przyczynić się do powstania przewlekłego zapalenia i bólu. Wstępna ocena takich dolegliwości powinna zawierać pytania dotyczące czasu i mechanizmu jego powstania. Najważniejsze wytyczne kliniczne podczas postępowania w pierwszej kolejności związane są z możliwością wykluczenia złamania oraz określenia, czy radiologicznie można potwierdzić taką sytuację, a także ocenić czas jej wystąpienia. Pomocna może być analiza przebiegu dolegliwości w czasie, tj. dni, tygodni, a nawet miesięcy, kiedy ból i obrzęk uległy nasileniu lub utrwaleniu. Terapia choroby zwyrodnieniowej stawów i stawów kręgosłupa skupia się na kontrolowaniu bólu, utrzymaniu sprawności i kontroli obrzęku.

Żylna choroba zatorowo-zakrzepowa (ŻChZZ) w postaci zakrzepicy żył głębokich (ZŻG) i zatorowości płucnej (ZP) jest jednym z najpoważniejszych powikłań związanych z chirurgią ortopedyczną. Diagnostyka choroby bywa utrudniona ze względu na częsty przebieg bezobjawowy lub skąpoobjawowy. Głównym mechanizmem śmierci u pacjentów z ostrą zatorowością płucną jest niewydolność prawokomorowa serca. W diagnostyce choroby pomocne są opracowane schematy i protokoły postępowania, które w znacznej części przypadków ułatwiają rozpoznanie omawianych jednostek chorobowych. W artykule przedstawiono przypadek pacjentki, u której autorzy napotkali na istotne trudności diagnostyczne i kliniczne. Przypadek ten pokazuje i przypomina, że w medycynie kluczowe jest indywidualne podejście i ocena każdego chorego.

Powstawanie blizny jest naturalnym procesem fizjologicznym w odpowiedzi na uszkodzenie skóry właściwej w wyniku leczenia operacyjnego, doznanego urazu lub celowej skaryfikacji rytualnej (określającej przynależność do plemienia). Celem powstającej blizny jest ponowne zapewnienie silnej integracji tkankowej. Ważną linią terapii w celu zapobiegania powstaniu lub spowolnienia procesu powstawania różnego rodzaju blizn są preparaty oparte na bazie silikonu. W tym celu stosuje się rozmaite żele, hydrożele, maści, płyny i plastry silikonowe.

Choroby stawów, zarówno przewlekłe, jak i ostre, są jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności w populacji światowej. Najczęściej występujące choroby destrukcyjne stawów to choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. W aspekcie stanów ostrych wymienia się zaostrzenia chorób przewlekłych oraz urazy. W przypadku choroby zwyrodnieniowej podstawę leczenia farmakologicznego stanowią odpowiednie leki z drabiny analgetycznej, w zależności od stopnia zaawansowania choroby i nasilenia objawów. W reumatoidalnym zapaleniu stawów podstawą terapii są leki modyfikujące przebieg choroby z metotreksatem na czele, natomiast w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa – leki z grupy niesteroidowych przeciwzapalnych (NLPZ). W każdym ze schorzeń jednym z dominujących objawów są nasilone dolegliwości bólowe oraz stan zapalny o różnym stopniu nasilenia. W związku z tym w większości przypadków zastosowanie znajdują NLPZ – jeśli nie jako terapia podstawowa – jak w przypadku zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, to jako leczenie wspomagające w przypadku nasilenia lub zaostrzenia objawów chorobowych. Również w przypadku ostrych urazów stawów, tj. skręceń, stłuczeń czy stanów zapalnych, NLPZ są jedną z kluczowych metod leczenia. Wczesne wdrożenie prawidłowych terapii pozwala często na spowolnienie progresji chorób oraz opóźnienie destrukcji stawów, w związku z czym wskazane jest niezwłoczne włączenie leczenia po rozpoznaniu jednostki chorobowej.