dr n. med.
Klinika i Poliklinika Reumoortopedii, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. Eleonory Reicher w Warszawie
W publikacji przedstawiono aktualne poglądy na temat reumatoidalnego zapalenia stawów, zwłaszcza seronegatywnej postaci choroby. Zwrócono uwagę na nie zawsze łagodniejszy przebieg tej postaci choroby, konieczność aktualizowanej w czasie diagnostyki różnicowej i wczesnego podjęcia terapii.
Tyzanidyna to powszechnie stosowany lek, zmniejszający napięcie mięśni szkieletowych. Ma ponadto działanie przeciwbólowe. Poza chorobami neurologicznymi znalazł skuteczne zastosowanie w różnego pochodzenia bólach kręgosłupa. Stosowany jest zwykle w połączeniu z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, co pozwala zmniejszyć dawki obu leków. Zapobiega przejściu bólu ostrego w ból przewlekły, skraca czas leczenia i zmniejsza ryzyko działań niepożądanych.
Dostawowe podawanie leków (intra-articular therapies – IAT) jest procedurą zalecaną i szeroko stosowaną przez profesjonalistów medycznych w leczeniu chorób stawów. W artykule przedstawiono opublikowane w 2021 r. przez EULAR rekomendacje podawania bądź przeciwwskazania dla IAT w niektórych chorobach reumatycznych u osób dorosłych. Przedstawiono nadrzędne zasady i zalecenia dla stosowania IAT oraz sposób, w jaki je opracowano.
W organizmie człowieka witamina D pełni rolę nie tylko we wchłanianiu wapnia z jelit i mineralizacji kości, ale też działa ochronnie na niektóre choroby układu sercowo-naczyniowego. Główna budulcowa rola wapnia uzupełniona jest natomiast o jego wszechstronny udział w procesach metabolicznych. Pojawiają się informacje o zwiększonym ryzyku choroby wieńcowej podczas stosowania w suplementacji preparatów wapnia. Witamina D i wapń wzajemnie na siebie oddziałują. Ich rola w leczeniu osteoporozy jest udokumentowana. Istnieje wiele wspólnych czynników ryzyka w osteoporozie i chorobach sercowo-naczyniowych. Sugeruje się częściowo podobną patogenezę tych chorób. W obliczu kontrowersji wokół problemu suplementacji wapnia w chorobach sercowo-naczyniowych, konieczne wydaje się dobranie jego właściwej dawki, najlepiej w pożywieniu, a nie w suplementacji.
Postępujące heterotopowe kostnienie (FOP) jest bardzo rzadkim genetycznym zaburzeniem tworzenia kości pozaszkieletowych. Mutacje receptora aktywiny typu I (ACVR1), receptora białka morfogenetycznego kości (BMP) typu I są odpowiedzialne za osteochondrodysplazję, która wpływa na fenotypy rozwojowe. Aktualnie ok. 3300 osób na świecie choruje na FOP. Stowarzyszenie FOP Polska zrzesza 24 osoby. Dotychczas nie ustalono kryteriów diagnostycznych choroby. Pacjenci z podstawową mutacją genetyczną (97%) w FOP mają różne typy wrodzonych wad rozwojowych palucha, widocznych w badaniu USG już w okresie ciąży. Objawy zaczynają pojawiać się w pierwszej dekadzie życia, w postaci bolesnych obrzęków tkanek miękkich, po nawet małym urazie, które kostnieją. Kostnienie początkowo zazwyczaj dotyczy okolicy szkieletu osiowego, obręczy barkowej i biodrowej. Dla diagnostyki najwłaściwsze jest badanie MRI. W leczeniu stosuje sie niesteroidowe leki przeciwzapalne i glikokortykosteroidy. W badaniach klinicznych podaje się także leki wpływające na etiopatogenezę. Najważniejsza jest jednak profilaktyka.
Łagodny zespół nadmiernej ruchomości stawów (BJHS), zwany potocznie zespołem nadmiernej wiotkości więzadeł, jest zaliczany do niezapalnych chorób reumatycznych. Charakteryzuje się przekraczającą prawidłowy zakres amplitudą ruchu w stawach kończyn i kręgosłupa oraz często łagodnie nasilonymi zmianami w narządach wewnętrznych. Częstość występowania tego zespołu szacuje się na 2–30%, zależnie od przynależności etnicznej (częściej jest stwierdzany wśród Azjatów i mieszkańców Afryki), najczęściej w rodzinach obciążonych tą chorobą i częściej u dziewczynek. W rozpoznawaniu tego zespołu najczęściej wykorzystuje się kryteria diagnostyczne z Brighton, oparte w części na skali Beightona. W leczeniu tego zespołu kluczową rolę odgrywa edukacja chorego, mająca na celu wyeliminowanie nieprawidłowych ruchów, oraz właściwie prowadzona rehabilitacja.
Wstęp: Choroba zwyrodnieniowa (osteoarthritis – OA) jest najczęstszą chorobą stawów i jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności. Stawami najczęściej zajętymi procesem chorobowym są stawy kolanowe, biodrowe, stawy rąk i stóp oraz szyjnego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Jej częstość występowania zwiększa się wraz z wiekiem chorych. Dotychczas nie ma metod, które skutecznie leczyłyby chorych na OA albo hamowały postęp choroby. Nie leczymy przyczyny choroby. Postępowanie terapeutyczne jest też często utrudnione przez choroby współistniejące. Liczne międzynarodowe towarzystwa lekarskie – EULAR, ESCEO, OARSI, ACR – wydały i stale aktualizują rekomendacje dotyczące leczenia OA. W prezentowanej pracy przedstawiono wydane przez nie aktualne wytyczne leczenia OA.
Dna moczanowa jest zapalną chorobą stawów związaną z odkładaniem się kryształów moczanu sodu w kościach tworzących stawy, tkankach okołostawowych i innych narządach. Chorobę tę zalicza się do najczęstszych przyczyn niepełnosprawności. W artykule przedstawiono epidemiologię, najnowsze kryteria klasyfikacyjne, obraz kliniczny i zasady leczenia farmakologicznego dny moczanowej oraz ewentualnie chirurgicznego guzków dnawych (tophi). Omówiono niepożądane działania leków i powikłania operacyjne, a także podstawowe zasady profilaktyki.
W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące osteoporozy: definicję, patomechanizm, podział, czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych oraz częstość występowania osteoporozy i złamań osteoporotycznych. Omówiono także obowiązujące obecnie, zgodne ze światowymi standardami, zalecenia dotyczące postępowania diagnostycznego i leczniczego w osteoporozie w Polsce, a także profilaktyki. Podano zasady diagnozowania i rozpoznawania. Przedstawiono dostępne w Polsce leki stosowane w leczeniu osteoporozy oraz zakres ich działania, zasady dawkowania i działania niepożądane. Zwrócono uwagę na konieczność wspólnego uzgodnienia przez lekarza i pacjenta farmakoterapii.
Celem uaktualnienia polskich wytycznych z 2016 r., dotyczących sposobu okołooperacyjnej farmakoterapii lekami przewlekle stosowanymi w chorobach reumatycznych u chorych poddawanych planowym operacjom endoprotezoplastyki stawów biodrowych i kolanowych omówiono opublikowane w 2017 r. wytyczne amerykańskie. Istnieje niewiele wysokiej jakości kontrolowanych badań z randomizacją poświęconych temu zagadnieniu. Metodologia opracowania wytycznych była zgodna z zasadami opracowanymi przez Amerykańskie Kolegium Reumatologów w protokole GRADE. W projekt zaangażowanych było kilka zespołów ze strony wymienionego kolegium oraz Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgii Stawu Biodrowego i Stawu Kolanowego. Był to Główny Zespół Kierowniczy do spraw Nadzoru nad Projektami, Zespół do spraw Przeglądu Literatury, Panel Ekspertów, Panel Pacjentów i Panel Głosujący. Opracowano kluczowe zagadnienia, zdefiniowane w pytaniach, nazwane projektem PICO, na podstawie których zostały opracowane wytyczne. Wytyczne te opracowano z myślą o chorych dorosłych z reumatoidalnym zapaleniem stawów, młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów, zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa, łuszczycowym zapaleniem stawów oraz toczniem rumieniowatym układowym. Odnoszą się one wyłącznie do endoprotezoplastyki stawów biodrowych i kolanowych.
Dna moczanowa jest chorobą powiązaną z zaburzeniami metabolicznymi jak np. otyłość czy zaburzenia lipidowe, na rozwój tej choroby wpływają nawyki żywieniowe, mała aktywność fizyczna, ale też niektóre leki. W obecnych czasach coraz więcej osób choruje na dnę moczanową szczególnie w krajach rozwiniętych i mimo wielowiekowej wręcz wiedzy na jej temat nadal stanowi istotny problem diagnostyczny i terapeutyczny. Przebieg choroby od lokalnego zapalenia wywołanego krystalizacją moczanu jednosodowego w tkankach, do przewlekłej choroby mogącej wpływać również na stan narządów wymusza konieczność poszerzania wiedzy na jej temat i poszukiwania skutecznych metod leczenia. Niniejszy artykuł jest próbą omówienia najważniejszych elementów diagnostyki i terapii w dnie moczanowej.
