Dział: Z praktyki ortopedy

Choroby układu mięśniowo-szkieletowego, zarówno przewlekłe, jak i ostre, to jedna z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności w populacji światowej. Jednym z filarów leczenia chorób ortopedycznych są leki przeciwbólowe, a w szczególności niesteroidowe leki przeciwzapalne. Przydatnym narzędziem podczas wyboru odpowiedniej terapii jest drabina analgetyczna przedstawiona przez WHO, która pomaga dobrać natężenie terapii przeciwbólowej względem nasilenia dolegliwości bólowych. W większości przypadków zastosowanie znajdują niesteroidowe leki przeciwzapalne, które poza działaniem przeciwbólowym wykazują silne działanie przeciwzapalne, często kluczowe w walce z objawami chorobowymi. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są stosowane w chorobach przewlekłych, tj. chorobie zwyrodnieniowej, reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej oraz w ostrych urazach ortopedycznych. Pomimo pojawienia się wielu nowych substancji i coraz szerszej wiedzy dotyczącej etiologii wielu chorób niesteroidowe leki przeciwzapalne pozostają często podstawowym elementem terapii. Ponieważ wczesne wdrożenie prawidłowych terapii może spowolnić progresję chorób oraz opóźnić destrukcję stawów, wskazane jest niezwłoczne włączenie leczenia po rozpoznaniu jednostki chorobowej. Ze względu na szeroki wybór poszczególnych substancji z grupy NLPZ istotne jest indywidualne dobranie leku z uwzględnieniem czynników związanych z pacjentem oraz profilem danego preparatu.

Wstęp: Niedokrwistość (anemia) definiowana jest jako poziom hemoglobiny poniżej dolnej granicy normy. Może być objawem różnych stanów patologicznych i dokładna diagnostyka różnicowa jest niezbędna do ustalenia jej przyczyny. W praktyce klinicznej wykorzystuje się klasyfikację morfologiczną niedokrwistości do rozróżnienia makrocytarnych, normocytarnych i mikrocytarnych typów niedokrwistości oraz wydziela niedokrwistość ze zwiększoną liczbą retikulocytów krwi obwodowej na grupę specjalną. Powszechnie znane są następujące jednostki kliniczne:
niedokrwistość z niedoboru żelaza,
niedokrwistość choroby przewlekłej,
rzadkie jednostki kliniczne, o których zawsze należy pomyśleć w diagnostyce różnicowej pacjenta z niedokrwistością.
Coraz częstsze jest występowanie rzadkich chorób krwi ze względu na wprowadzenie do diagnostyki metod genetyki molekularnej, wydłużenie czasu całkowitego przeżycia pacjentów oraz rosnącą migrację z obszarów, w których występuje ta choroba jako endemiczna. Każda jednostka kliniczna charakteryzuje się specyficzną etiologią i podstawowymi mechanizmami patofizjologicznymi, a także posiada główne cechy kliniczne wraz z ważnymi badaniami diagnostycznymi. Ze względu na niezbyt dużą objętość artykułu wymieniono jedynie podstawową wiedzę na temat diagnostyki i terapii. 
 

Wstęp: Leczenie bólu w obrębie narządu ruchu jest istotnym problemem opieki medycznej. Z uwagi na rosnący problem działań niepożądanych stosowanych doustnie leków przeciwbólowych, szczególnie paracetamolu i NLPZ, w ostatnim czasie wzrasta znaczenie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych stosowanych w postaciach zewnętrznych, które przy podobnej skuteczności są znacznie bezpieczniejsze. Pośród wielu leków w postaciach naskórnych szczególnie interesujące są preparaty zawierające kilka substancji o różnym mechanizmie działania, takich jak kwas salicylowy, glikokortykosteroidy i siarczan mukopolisacharydów. Lek wieloskładnikowy wykazuje się korzystniejszym potencjałem terapeutycznym w stosunku do monopreparatów i potwierdzoną skutecznością w badaniach klinicznych. Wykazuje korzystne interakcje zarówno na etapie transportu substancji czynnej do tkanek stawowych, jak i w związku z różnym mechanizmem działania, potencjalnie także efekt addycji, a nawet synergii zastosowanych komponentów. Zastosowanie leku wieloskładnikowego zmniejsza potrzebę jednoczesnego stosowania różnych preparatów, a tym samym powinno poprawiać prawidłowe stosowanie zaleconej terapii (compliance). Z uwagi na lokalną (okołostawową) aplikację leku nie dochodzi do znaczącej ogólnoustrojowej ekspozycji na zastosowane substancje, co przekłada się na bezpieczeństwo terapii nawet przy dłuższym, kilkutygodniowym okresie leczenia.

Wstęp: Choroby stawów stanowią szeroką grupę schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, które w znacznym stopniu wpływają na codzienną aktywność i funkcjonowanie pacjentów. Można je podzielić na przewlekłe w okresie stabilnym lub nasilenia objawów (szeroka grupa chorób reumatologicznych) oraz ostre, będące następstwem świeżych urazów. Leczenie większości chorób stawów jest złożone i z reguły obejmuje kompleksową terapię rehabilitacyjną, farmakologiczną oraz zabiegową. Choroby reumatoidalne obejmują około 300 jednostek chorobowych. Dla wielu istnieją szczegółowe wytyczne leczenia, uzależnione od etiologii zmian, ich umiejscowienia czy charakteru. Większości chorób stawów towarzyszy stan zapalny o różnym stopniu nasilenia, w związku z czym w wielu jednostkach chorobowych niesteroidowe leki przeciwzapalne stanowią podstawę farmakoterapii. Są one stosowane zarówno w leczeniu przewlekłym, jak i w okresach zaostrzenia stanów przewlekłych. Niesteroidowe leki przeciwzapalne wykazują szybkie działanie analgetyczne oraz przeciwzapalne. W przypadku znacznego nasilenia dolegliwości bólowych można je z powodzeniem łączyć z tramadolem. Najczęściej stosowana kombinacja to deksketoprofen i tramadol. W artykule zostaną przedstawione zasady farmakoterapii choroby zwyrodnieniowej stawów oraz ostrych napadów dny moczanowej. Zgodnie z danymi epidemiologicznymi obecna jest tendencja wzrostu zachorowań na dnę moczanową w ostatnich latach, co wiąże się najprawdopodobniej ze zmianą stylu życia oraz dietą. W przypadku ostrego napadu dny moczanowej skutecznym leczeniem jest stosowanie kolchicyny. Wczesne wdrożenie prawidłowego leczenia pozwala często na spowolnienie progresji zmian chorobowych oraz opóźnienie destrukcji stawów.

Wstęp: Rany związane z przeprowadzonymi zabiegami operacyjnymi są nieodłączną częścią chirurgii urazowo-ortopedycznej. Istotnym elementem dbania o ranę pooperacyjną jest stworzenie jak najlepszych warunków dla wygojenia się rany i powstania akceptowalnej przez chorego blizny. Wśród istotnych czynników wymienia się m.in. dostęp operacyjny, miejsce cięcia skóry, metody zamknięcia powłok oraz czynniki związane z pacjentem, takie jak choroby współistniejące. Powikłania mogące wystąpić podczas procesu gojenia się ran obniżają jakość życia chorych oraz stanowią obciążenie socjoekonomiczne dla systemu opieki zdrowotnej. Najczęstsze powikłania to infekcje ostre lub przewlekłe, rozejście się ran oraz nieprawidłowe wygojenie się ran i powstanie blizn hipertroficznych bądź keloidów. Współczesna medycyna oferuje szeroki zakres możliwości pielęgnacji ran i metod leczenia minimalizujących ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. Warto wymienić spektrum środków antyseptycznych, takich jak poliheksanid, oktenidyna oraz związki jodowe. Charakteryzują się one możliwie najmniejszą toksycznością oraz szerokim spektrum działania. Zgodnie z Konsensusem z 2008 roku do Spraw Antyseptyki oktenidyna jest środkiem z wyboru pielęgnacji ran ostrych i pourazowych, poliheksanid jest zalecany w profilaktyce wystąpienia infekcji miejsca operowanego oraz w pielęgnacji ran oparzeniowych, z kolei związki jodowe są zalecane w przypadku leczenia ran głębokich. Należy podkreślić, że podstawą skutecznego leczenia ran jest ich odpowiednie oczyszczenie. Leczenie blizn zaczyna się w momencie wykonywania cięcia operacyjnego i śródoperacyjnego dopilnowania, aby powstająca rana miała jak najlepsze warunki gojenia. W przypadku powstania blizn hipertroficznych lub keloidów stosuje się liczne metody, które zostaną przedstawione w dalszej części artykułu.

Wstęp: Choroba zwyrodnieniowa (osteoarthritis – OA) jest najczęstszą chorobą stawów i jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności. Stawami najczęściej zajętymi procesem chorobowym są stawy kolanowe, biodrowe, stawy rąk i stóp oraz szyjnego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Jej częstość występowania zwiększa się wraz z wiekiem chorych. Dotychczas nie ma metod, które skutecznie leczyłyby chorych na OA albo hamowały postęp choroby. Nie leczymy przyczyny choroby. Postępowanie terapeutyczne jest też często utrudnione przez choroby współistniejące. Liczne międzynarodowe towarzystwa lekarskie – EULAR, ESCEO, OARSI, ACR – wydały i stale aktualizują rekomendacje dotyczące leczenia OA. W prezentowanej pracy przedstawiono wydane przez nie aktualne wytyczne leczenia OA.

Wstęp: Wiskosuplementacja dostawowa jest coraz powszechniej stosowaną terapią w przypadkach zarówno uszkodzeń chrząstki stawowej, jak i wczesnych zmian zwyrodnieniowych. Szczególne znaczenie ma to w leczeniu zmian stawu kolanowego. Częstość urazów kolana oraz szeroki zakres stosowania artroskopii operacyjnej sprzyjają zastosowaniu dostawowemu kwasów hialuronowych różnej generacji. W pracy przedstawiono przegląd współczesnej wiedzy na ten temat, oparty na literaturze światowej i doświadczeniach własnych autora.