Autor: Łukasz Pulik

Niedokrwistość w okresie okołooperacyjnym jest jednym z niekorzystnych czynników rokowniczych. Wpływa m.in. na zwiększenie zachorowalności i śmiertelności, głównie w populacji osób starszych, a także na wydłużenie okresu rekonwalescencji, rehabilitacji pooperacyjnej oraz długości hospitalizacji. Wykazano pozytywną korelację między przedoperacyjnym stopniem niedokrwistości a częstością przetoczeń krwi w okresie okołooperacyjnym. Zasadnym jest więc prawidłowe leczenie niedokrwistości u pacjentów oddziałów ortopedycznych w okresie okołooperacyjnym, a także wnikliwa diagnostyka w kierunku niedokrwistości u chorych kwalifikowanych do zabiegów planowych. Metoda leczenia niedokrwistości jest wybierana na podstawie etiologii, stopnia nasilenia i stanu klinicznego chorego. Do najczęściej stosowanych metod należy suplementacja doustnymi preparatami żelaza. Zgodnie z danymi epidemiologicznymi najczęstszą przyczyną niedokrwistości w ujęciu globalnym są niedobory żelaza. Wiele źródeł zaleca wdrożenie leczenia żelazem w formie doustnej lub dożylnej w przypadku zdiagnozowania niedokrwistości przed planową operacją. Terapia preparatami doustnymi powinna trwać cztery–sześć tygodni przed planowaną operacją. Wykazano, że istotnie wpływa to na zmniejszenie częstości powikłań oraz liczby przetoczonych jednostek preparatów krwiopochodnych. Ze względu na ryzyko związane z przetoczeniami istotne jest minimalizowanie częstości tych procedur. Jedną z możliwości jest prawidłowa diagnostyka oraz leczenie niedokrwistości u chorych przed planowymi operacjami ortopedycznymi.

Tendinopatie oraz entezopatie to określenie przewlekłego zespołu bólowego ścięgien i przyczepów mięśniowych. U podstaw problemu leży zaburzenie równowagi między czynnikami regeneracyjnymi a obciążeniem ścięgna. W zależności od etiologii tendinopatie można podzielić na ostre i przewlekłe. Dotykają one wielu grup pacjentów, zarówno osoby aktywne fizycznie, jak i te o niskiej aktywności oraz w podeszłym wieku. Leczenie tendinopatii opiera się głównie na podejściu zachowawczym, z wyjątkiem znaczących uszkodzeń czy zerwania ścięgna. Poniższy artykuł przybliża zarys problemu, jakim są tendinopatie, ich czynniki ryzyka oraz metody leczenia, w tym suplementację preparatami zawierającymi kolagen typu I oraz glikozaminoglikany.

Ponad 200 tys. pacjentów rocznie oczekuje w Polsce na zabieg endoprotezoplastyki. Epidemia była kluczowym uwarunkowaniem zaburzającym funkcjonowanie w obszarze udzielania tych świadczeń w 2020 r. Należy się liczyć z faktem wzrostu liczby oczekujących chorych na operację. Dlatego potrzebujemy wiedzy, jak postępować z pacjentem w przypadkach odroczonych zabiegów endoprotezoplastyki biodra i kolana w zakresie bezpiecznej terapii przeciwbólowej. Drabina analgetyczna to schemat stosowania leków przeciwbólowych, opracowany przez WHO. Schemat ten zawiera kilka stopni odczuwania bólu, do których przypisane zostały odpowiednie leki, jakie powinny być użyte w celu jego zniesienia. Zastosowanie siarczanu chondroityny (leki RX) i iniekcji dostawowych z kwasu hialuronowego wydaje się być bezpiecznym i skutecznym rozwiązaniem problemu bólu w trakcie oczekiwania na operację.

W obecnych czasach obserwujemy, jak postęp technologiczny dotyka każdego obszaru życia, w tym medycyny i szeroko pojętej ochrony zdrowia. Strony internetowe i aplikacje poświęcone konkretnym schorzeniom stają się coraz bardziej popularne, co jest związane z postępującym wzrostem dostępności do internetu, komputera i telefonów komórkowych. W niniejszym artykule omówiono interesujące przykłady narzędzi dostępnych w języku polskim, które mogą mieć zastosowanie u pacjenta ortopedycznego. Korzystanie z innowacyjnych rozwiązań może stanowić pomoc w zakresie dostępu do informacji zdrowotnych, a niejednokrotnie też niezbędne uzupełnienie klasycznych wizyt lekarskich, ale nie może zastąpić wizyty u lekarza.

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego i kolanowego należą do najczęściej wykonywanych operacji we współczesnej ortopedii. Coraz częściej znajdują zastosowanie implanty „szyte na miarę”. Te niestandardowe endoprotezy powstają w oparciu o specyficzny skan 3D stawu biodrowego, który przedstawia indywidualny kształt np. panewki, kanału udowego. Należy szczególny nacisk położyć na fakt, że właściwy dobór implantu, jego konstrukcja oraz staranność implantacji są czynnikami wpływającymi na satysfakcję. Obecnie wszystkie dostępy operacyjne pozwalają chirurgom z powodzeniem wykonać ten niezwykły zabieg chirurgiczny w warunkach pobytu dobowego u większości zdrowych pacjentów. Implanty „custom-made” są często jedyną szansą dla pacjentów na odzyskanie bezbolesnej funkcji kończyny.

Aloplastyka stawu biodrowego (ang. Total Hip Arthroplasty – THA) i kolanowego (ang. Total Knee Arthroplasty – TKA) to jedne z najczęściej wykonywanych operacji ortopedycznych. Aloplastyka całkowita stanowi złoty standard leczenia końcowego stadium choroby zwyrodnieniowej stawu. Ze względu na wysoką efektywność w redukcji dolegliwości bólowych i poprawie funkcjonowania pacjentów na łamach czasopisma „The Lancet” została określona jako „operacja stulecia”. Zgodnie z danymi liczba wykonywanych procedur w ujęciu globalnym wzrasta z roku na rok. Niestety, u części chorych procesy mechaniczne i patofizjologiczne prowadzą z czasem do zużycia się elementów protez i konieczności ich wymiany na nowe. Alternatywą dla klasycznych protez są implanty „custom-made”. Znajdują one zastosowanie w przypadku obecności znacznych ubytków kostnych. Poza skomplikowanymi rewizjami protezy „szyte na miarę” znajdują także zastosowanie u chorych po wcześniejszych urazach, dysplazjach rozwojowych czy też ze zmianami onkologicznymi. Pierwszym etapem produkcji tego typu protez jest wykonanie badań obrazowych – najczęściej tomografii komputerowej. Na podstawie obrazów projektowany jest implant docelowy oraz plastikowa forma dla chirurga, która pomaga w przygotowaniu się do operacji i przećwiczeniu jej jeszcze przed salą operacyjną. Poza implantem i modelem firma zajmująca się produkcją dostarcza szczegółowych instrukcji co do właściwości samego implantu oraz optymalnych metod jego osadzania. Implanty „custom-made” są często jedyną alternatywą dla pacjentów ze znacznymi ubytkami kostnymi, w których przypadku nie ma możliwości zastosowania konwencjonalnych metod operacyjnych.

Choroby układu mięśniowo-szkieletowego, zarówno przewlekłe, jak i ostre, to jedna z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności w populacji światowej. Jednym z filarów leczenia chorób ortopedycznych są leki przeciwbólowe, a w szczególności niesteroidowe leki przeciwzapalne. Przydatnym narzędziem podczas wyboru odpowiedniej terapii jest drabina analgetyczna przedstawiona przez WHO, która pomaga dobrać natężenie terapii przeciwbólowej względem nasilenia dolegliwości bólowych. W większości przypadków zastosowanie znajdują niesteroidowe leki przeciwzapalne, które poza działaniem przeciwbólowym wykazują silne działanie przeciwzapalne, często kluczowe w walce z objawami chorobowymi. Niesteroidowe leki przeciwzapalne są stosowane w chorobach przewlekłych, tj. chorobie zwyrodnieniowej, reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej oraz w ostrych urazach ortopedycznych. Pomimo pojawienia się wielu nowych substancji i coraz szerszej wiedzy dotyczącej etiologii wielu chorób niesteroidowe leki przeciwzapalne pozostają często podstawowym elementem terapii. Ponieważ wczesne wdrożenie prawidłowych terapii może spowolnić progresję chorób oraz opóźnić destrukcję stawów, wskazane jest niezwłoczne włączenie leczenia po rozpoznaniu jednostki chorobowej. Ze względu na szeroki wybór poszczególnych substancji z grupy NLPZ istotne jest indywidualne dobranie leku z uwzględnieniem czynników związanych z pacjentem oraz profilem danego preparatu.

Wstęp: Choroby stawów stanowią szeroką grupę schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, które w znacznym stopniu wpływają na codzienną aktywność i funkcjonowanie pacjentów. Można je podzielić na przewlekłe w okresie stabilnym lub nasilenia objawów (szeroka grupa chorób reumatologicznych) oraz ostre, będące następstwem świeżych urazów. Leczenie większości chorób stawów jest złożone i z reguły obejmuje kompleksową terapię rehabilitacyjną, farmakologiczną oraz zabiegową. Choroby reumatoidalne obejmują około 300 jednostek chorobowych. Dla wielu istnieją szczegółowe wytyczne leczenia, uzależnione od etiologii zmian, ich umiejscowienia czy charakteru. Większości chorób stawów towarzyszy stan zapalny o różnym stopniu nasilenia, w związku z czym w wielu jednostkach chorobowych niesteroidowe leki przeciwzapalne stanowią podstawę farmakoterapii. Są one stosowane zarówno w leczeniu przewlekłym, jak i w okresach zaostrzenia stanów przewlekłych. Niesteroidowe leki przeciwzapalne wykazują szybkie działanie analgetyczne oraz przeciwzapalne. W przypadku znacznego nasilenia dolegliwości bólowych można je z powodzeniem łączyć z tramadolem. Najczęściej stosowana kombinacja to deksketoprofen i tramadol. W artykule zostaną przedstawione zasady farmakoterapii choroby zwyrodnieniowej stawów oraz ostrych napadów dny moczanowej. Zgodnie z danymi epidemiologicznymi obecna jest tendencja wzrostu zachorowań na dnę moczanową w ostatnich latach, co wiąże się najprawdopodobniej ze zmianą stylu życia oraz dietą. W przypadku ostrego napadu dny moczanowej skutecznym leczeniem jest stosowanie kolchicyny. Wczesne wdrożenie prawidłowego leczenia pozwala często na spowolnienie progresji zmian chorobowych oraz opóźnienie destrukcji stawów.