Dział: Wiedza praktyczna

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest powszechna i bardzo dokuczliwa. We wczesnym okresie ChZS zadaniem naszym jest przyczynowa eliminacja przeciążeń stawowych, typu długości kończyn dolnych, zniekształcenia statyczne „pięter” kinetycznych, skutkujące zespołem bólowym, a nie tylko objawowe podawanie NLPZ-tów, z racji ich szkodliwości dla układu sercowo-naczyniowego, przewodu pokarmowego i nerek, szczególnie u osób starszych. W celu rozpoznania późnych zmian zwyrodnieniowych koniecznie wdrażamy powyższe postępowanie, dopełnione przez inne metody ochrony chrząstki stawowej typu operacyjnego, jak osteotomie pod- lub nadkolanowe według wskazań, warunkujących skuteczność postępowania biologicznego histochemicznego, jak czynniki wzrostu; a także farmakologicznego, jak leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, niewpływające na układ sercowo-naczyniowy, pokarmowy i nerki, szczególnie u osób starszych. Istotnym prognostycznie jest, że leczenie ortopedyczne wspomagane będzie lekami chondroprotekcyjnymi. Celem ich jest poprawienie sprężystości macierzy chrząstki. Służy temu wielomiesięczne stosowanie np. naturalnych preparatów pochodnych awokado. Chorobę zwyrodnieniową stawów starajmy się leczyć tak, aby zmniejszyć liczbę NLPZ-tów, szczególnie szkodliwych u osób starszych.

Mobilność pracowników ochrony zdrowia wpływa na działanie systemów opieki zdrowotnej. Niniejsza publikacja przedstawia na przykładzie dwóch polskich lekarzy – dr. Jarosława Michała Deszczyńskiego i dr. Tomasza Albrewczyńskiego – rozwój kompetencji i implementację dobrych praktyk wyniesionych ze stażu w Paley Orthopedic & Spine Institute na Florydzie do polskiego systemu opieki zdrowotnej. Doświadczenia polskiego zespołu uwydatniają luki w rodzimym systemie, szczególnie w opiece nad najmłodszymi pacjentami, które można z powodzeniem uzupełnić. Oprócz praktyki na bloku operacyjnym, która stanowi o przewadze ośrodka w leczeniu chorób rzadkich narządu ruchu, doktorom udało się przenieść także wiele rozwiązań z poziomu zarządzania placówką medyczną, jak i całym procesem obsługi pacjenta. Osiągnięcie jak najlepszych efektów leczenia wymaga interdyscyplinarnego podejścia do pacjenta i terapii, ale przede wszystkim aktywnego włączenia go w proces leczenia. Skuteczność działania wynikająca z wiedzy i dzielenia się doświadczeniem wymaga stałego rozwoju i weryfikacji wykorzystywanych rozwiązań, w tym stosowanych terapii. Fizyczna obecność na zagranicznych praktykach czy stażach jest przydatna i prawdopodobnie niezbędna do przekazywania pewnej wiedzy poprzez „uczenie się przez obserwację” lub „uczenie się przez uczestnictwo” podczas konsultacji czy konkretnych praktyk. Ponadto znajomość różnych systemów i kultur zwiększa potencjał lekarzy-migrantów do refleksji w zakresie porównywania nowych kierunków rozwoju systemu opieki zdrowotnej.

W obecnych czasach obserwujemy, jak postęp technologiczny dotyka każdego obszaru życia, w tym medycyny i szeroko pojętej ochrony zdrowia. Strony internetowe i aplikacje poświęcone konkretnym schorzeniom stają się coraz bardziej popularne, co jest związane z postępującym wzrostem dostępności do internetu, komputera i telefonów komórkowych. W niniejszym artykule omówiono interesujące przykłady narzędzi dostępnych w języku polskim, które mogą mieć zastosowanie u pacjenta ortopedycznego. Korzystanie z innowacyjnych rozwiązań może stanowić pomoc w zakresie dostępu do informacji zdrowotnych, a niejednokrotnie też niezbędne uzupełnienie klasycznych wizyt lekarskich, ale nie może zastąpić wizyty u lekarza.

W organizmie człowieka witamina D pełni rolę nie tylko we wchłanianiu wapnia z jelit i mineralizacji kości, ale też działa ochronnie na niektóre choroby układu sercowo-naczyniowego. Główna budulcowa rola wapnia uzupełniona jest natomiast o jego wszechstronny udział w procesach metabolicznych. Pojawiają się informacje o zwiększonym ryzyku choroby wieńcowej podczas stosowania w suplementacji preparatów wapnia. Witamina D i wapń wzajemnie na siebie oddziałują. Ich rola w leczeniu osteoporozy jest udokumentowana. Istnieje wiele wspólnych czynników ryzyka w osteoporozie i chorobach sercowo-naczyniowych. Sugeruje się częściowo podobną patogenezę tych chorób. W obliczu kontrowersji wokół problemu suplementacji wapnia w chorobach sercowo-naczyniowych, konieczne wydaje się dobranie jego właściwej dawki, najlepiej w pożywieniu, a nie w suplementacji.

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego i kolanowego należą do najczęściej wykonywanych operacji we współczesnej ortopedii. Coraz częściej znajdują zastosowanie implanty „szyte na miarę”. Te niestandardowe endoprotezy powstają w oparciu o specyficzny skan 3D stawu biodrowego, który przedstawia indywidualny kształt np. panewki, kanału udowego. Należy szczególny nacisk położyć na fakt, że właściwy dobór implantu, jego konstrukcja oraz staranność implantacji są czynnikami wpływającymi na satysfakcję. Obecnie wszystkie dostępy operacyjne pozwalają chirurgom z powodzeniem wykonać ten niezwykły zabieg chirurgiczny w warunkach pobytu dobowego u większości zdrowych pacjentów. Implanty „custom-made” są często jedyną szansą dla pacjentów na odzyskanie bezbolesnej funkcji kończyny.

Całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego (ang. Total Knee Replacement - TKR) jest uznawana za złoty standard leczenia operacyjnego zaawansowanego stadium choroby zwyrodnieniowej. Szacuje się, że liczba chorych poddawanych endoprotezoplastyce będzie rosła – wg szacunków już w 2040 roku w samych Stanach Zjednoczonych ma być to 3 miliony pacjentów rocznie (dla porównania, w roku 2020 było to około 1 miliona). Mimo wykonywania dużej liczby TKR na świecie szacuje się, że wciąż około 20% pacjentów, nie jest zadowolonych z wyniku leczenia. Powszechnie wiadomo, że na końcowy sukces wpływa między innymi doświadczenie zespołu w ośrodku przeprowadzającym zabieg. Jednakże ostatnio coraz więcej traktuje się o kluczowej roli właściwego ustawienia implantu, pozwalającego na jego lepsze dopasowanie do kości, tak aby uniknąć obluzowania w okresie pooperacyjnym. Dotychczas opisano wiele technik służących do oceny śródoperacyjnej właściwego ustawienia komponentu udowego. Mowa tu np. o resekcji kostnej (ang. measured-resection - MR) opartej na orientacyjnych punktach anatomicznych. W niektórych ośrodkach ortopedycznych słuszności w prawidłowym zrotowaniu części udowej protezy poszukuje się w tzw. objawie „Grand Piano”. Innym sposobem na jego właściwe ustawienie jest natomiast manipulacja tkankami miękkimi (ang. Gap-Balancing - GB) celem wyrównania szerokości szpary stawowej. Wraz z rozwojem implantów używanych podczas endoprotezoplastyki i wprowadzeniem na rynek endoprotez anatomicznych, lepiej dopasowanych do anatomii stawu kolanowego pacjenta, rozwinęły się również narzędzia wspomagające pracę chirurga. Należą do nich m.in. dodatkowe instrumentaria, tzw. “dynamiczne balancery” lub półautonomiczne systemy robotyczne.Jednym z takich urządzeń do określania rotacji elementu udowego jest właśnie dynamiczny balanser FUZION. Kolejnym z takich urządzeń jest półautonomiczny robot NAVIO (Smith&Nephew, Pittsburgh, PA, USA), który wspomaga pracę operatora. Warto zaznaczyć, że oba te narzędzia pozwalają na ustawienie komponentu udowego w rotacji z niezwykłą precyzją. Trwają obecnie badania naukowe, które określą, czy dzięki tym instrumentom w dłoniach sprawnego chirurga możliwe będzie zmniejszenie liczby osób niezadowolonych z TKR oraz zbliżyć się do wyników klinicznych endoprotezoplastyki stawu biodrowego.

Problemy skórne u pacjentów ortopedycznych są dużym problemem komplikującym często leczenie zabiegowe. Najczęściej związane są z zakażeniami skóry i tkanki podskórnej oraz reakcjami nadwrażliwości związanymi z kontaktowym alergicznym i niealergicznym zapaleniem skóry. Osobnymi problemami związanymi często z wiekiem i chorobami podstawowymi leczonych pacjentów są odleżyny.

Ból zapalny jest konsekwencją obronnej reakcji organizmu na infekcje, uszkodzenie tkanek lub proces autoimmunologiczny. Do bólu ostrego, w którym występuje komponent zapalny, zaliczamy m.in. ból pourazowy. Jednym z częściej stosowanych leków z grupy NLPZ jest ketoprofen. Podstawowy mechanizm działania ketoprofenu jest związany z hamowaniem aktywności cyklooksygenazy, co doprowadza do blokowania syntezy prostanoidów prozapalnych, a w szczególności prostaglandyny E2 (PGE2), która uczestniczy w indukowaniu zapalenia oraz powoduje stymulację bólową. Oczywiście efekt działania na cyklooksygenazę jest wspólnym elementem farmakodynamiki NLPZ, jednak z klinicznego punktu widzenia wybór leków z grupy NLPZ odbywa się głównie w oparciu o pozacyklooksygenazowe mechanizmy działania, które są istotne zarówno dla efektu przeciwbólowego, jak i przeciwzapalnego NLPZ.