Wady i choroby stóp według Mortona i ich wpływ na powstawanie zaburzeń przeciążeniowych w obrębie stopy

Wady stóp w sposób oczywisty mogą wpływać na funkcję stopy i jej wtórne przeciążenia, a także na przestrzeni życia człowieka na statykę i dynamikę układu ruchowego całego ciała. 

Przedstawione w niniejszym artykule schorzenia stóp są związane z nazwiskiem Mortona. Wszystkie mają istotny negatywny wpływ na powstawanie wtórnych zaburzeń i chorób w obrębie struktur stopy i mogą być uważane za ich czynnik przyczynowy. 

Jest kilka wad i chorób stóp określanych nazwiskiem Mortona i co niezwykłe, opisanych przez różnych badaczy o tym samym nazwisku. Historycznie to od ich nazwisk choroby te wzięły nazwę, co do dzisiaj jest źródłem nieporozumień.

W 1876 r. Thomas Morton opisał ból przodostopia (metatarsalgia Mortona, nerwiak Mortona, neuralgia Mortona). Paradoksalnie przyjęła się nazwa metatarsalgia lub nerwiak z nazwiskiem Mortona, chociaż przed T. Mortonem chorobę tę opisał w 1835 r. Filippo Civinini, a w 1845 r. Lewis Durlacher. W Polsce do dzisiaj uważa się powyższe schorzenie za najczęstszą przyczynę bólu śródstopia – niesłusznie [1].

W latach 1927–1937 Dudley Joy Morton, wybitny amerykański ortopeda, opisał chorobę Mortona (stopę Mortona) oraz palec Mortona [2, 3].

Z powyższych trzech zaburzeń budowy stopy związanych z nazwiskiem Mortona najrzadziej występuje nerwiak. Ma on też najmniejsze znaczenie kliniczne, stąd opisano go w dalszej kolejności.

Ryc. 1. Stopa i palec Mortona z widocznym wtórnym zniekształceniem stawu śródstopno-palcowego palucha (hallux valgus) – materiały własne

Szczególne znaczenie w podologii i ortopedii mają dwie pozostałe wady stóp – choroba Mortona (stopa Mortona) i palec Mortona. Jako wady wrodzone stanowią najwcześniejszy (dosłownie od pierwszego kroku) czynnik patogenetyczny przeciążeń w obrębie stóp. Są kluczem do zrozumienia zarówno jednego z powszechnych mechanizmów prowokowania wtórnych chorób stóp (np. palucha koślawego), jak i przeciążeń w wyższych piętrach narządu ruchu u osób dorosłych (np. zespołu mięśnia gruszko...