W obecnych czasach obserwujemy, jak postęp technologiczny dotyka każdego obszaru życia, w tym medycyny i szeroko pojętej ochrony zdrowia. Informacje dostępne uprzednio jedynie w specjalistycznych książkach i artykułach naukowych dziś można w większości przypadków odszukać w Internecie w formie otwartego dostępu. Wychodząc naprzeciw potrzebom zarówno pacjentów, jak i lekarzy powstają aplikacje medyczne, internetowe systemy umawiania wizyt oraz portale oceniające satysfakcję pacjenta. Bez wątpienia przestrzeń wirtualna wraz z powszechnym dostępem do Internetu może stanowić doskonałe wsparcie procesu leczenia. W niniejszym artykule omówiono interesujące przykłady narzędzi dostępnych w języku polskim, które mogą mieć zastosowanie u pacjenta ortopedycznego, m.in. aplikację informacyjną dla pacjentów poddawanych aloplastyce stawu biodrowego Endopedia, opracowaną przez autorów niniejszego artykułu.
Na co dzień widzimy, że strony internetowe i aplikacje poświęcone konkretnym schorzeniom stają się coraz bardziej popularne. Jest to związane z postępującym wzrostem dostępności do internetu, komputera i telefonów komórkowych [1]. Co najmniej 50% pacjentów korzysta z tych źródeł informacji, poszukując dostępu do wiedzy medycznej [2]. Jest to spowodowane faktem, iż rzeczywisty czas konsultacji niejednokrotnie może okazać się niewystarczający, aby szczegółowo przekazać pacjentowi niezbędne informacje oraz rozwiać jego wątpliwości. Istotną kwestią pozostaje jakość przekazu, zarówno pod względem merytorycznym, jak i sposobem przedstawienia, który powinien być odpowiednio dostosowany do potrzeb odbiorcy. Dostarczane informacje powinny być tworzone bądź weryfikowane przez specjalistów w danej dziedzinie.
POLECAMY
Endopedia
W odpowiedzi na zapotrzebowanie pacjentów ortopedycznych na rzetelną informację medyczną powstała Endopedia – pierwsza w Polsce aplikacja skierowana do pacjentów zakwalifikowanych do zabiegu aloplastyki stawu biodrowego. Cel projektu to stworzenie platformy zawierającej kluczowe informacje, które w przyszłości będą mogły stanowić uzupełnienie i podsumowanie wiadomości przekazywanych pacjentowi przez lekarza. W Polsce w ubiegłych latach liczba przeprowadzanych zabiegów aloplastyki stawu biodrowego wykazywała stałą tendencję wzrostową, będąc jednym z 10 najczęściej wykonywanych nieambulatoryjnych procedur chirurgicznych w kraju [3]. Pomimo spadku wykonywanych świadczeń w związku z pandemią COVID-19, spodziewamy się dalszego wzrostu liczby przeprowadzanych operacji [4]. Ze względu na ogromną liczebność grupy pacjentów poddawanych zabiegowi (w Polsce ok. 160 na 100 000 mieszkańców rocznie), właśnie do tej grupy pacjentów skierowana jest wspomniana aplikacja mobilna Endopedia (zdj. 1) [3]. Bezpłatna aplikacja jest dostępna na urządzeniach z systemem operacyjnym Android oraz poprzez stronę internetową www.endopedia.pl.
Biorąc pod uwagę średni wiek pacjenta przygotowującego się do zabiegu (68.43 ± 11.9 lat), aplikacja została zaprojektowana tak, by wszystkie przekazywane informacje były jasne, czytelne, a schematy przejrzyste i zrozumiałe. Intuicyjna obsługa oraz uproszczona szata graficzna mają ułatwić poruszanie się po aplikacji także osobom z ograniczeniami w obsłudze komputera czy telefonu komórkowego [5].
W aplikacji pacjent może zapoznać się z całym przebiegiem procesu leczenia: od pierwszej konsultacji, przez pobyt w szpitalu, rehabilitację oraz powrót do domu i codziennych aktywności. Endopedia zawiera krótkie filmy instruktażowe, które dotyczą podstawowych czynności po zabiegu, takich jak siadanie i wstawanie z łóżka po operacji, chodzenie o kulach ortopedycznych czy po schodach (zdj. 2). Wszystkie informacje pacjent może znaleźć w jednym miejscu, usystematyzowane i łatwo dostępne w każdej w chwili w telefonie komórkowym.
Endopedia porusza także trudne tematy, których pacjenci niejednokrotnie unikają podczas rozmów z lekarzem, np. pytania dotyczące bezpiecznych pozycji seksualnych po endoprotezoplastyce. Autorzy aplikacji wyjaśniają, jak przystosować dom, żeby ułatwić pacjentom codzienne funkcjonowanie po zabiegu, oraz co warto zabrać ze sobą do szpitala, aby pobyt był dla pacjentów komfortowy.
Aplikację stworzył zespół ortopedów z Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, kierowany przez dr hab. n. med. Pawła Łęgosza i studentów medycyny z Koła Naukowego Ortopedii Rekonstrukcyjnej i Onkologicznej. Obecnie trwają prace nad rozbudową Endopedii o inne zabiegi ortopedyczne, w tym aloplastykę stawu kolanowego.
3D4Medical
Kolejną aplikacją medyczną, przydatną w ortopedii zarówno dla pacjentów, jak i klinicystów, może być 3D4Medical, opracowana przez wydawnictwo Elsevier. Aplikacja ta jest trójwymiarowym atlasem anatomicznym oraz biblioteką filmów edukacyjnych, której funkcja polega na przybliżeniu w przystępnej formie problematyki urazów i zabiegów ortopedycznych. W ramach projektu dokonano rekonstrukcji trójwymiarowej anatomii ciała ludzkiego pod kątem konkretnych uszkodzeń. Aplikacja umożliwia odkrywanie na modelu kolejnych warstw anatomicznych w dowolnej kolejności. Posiada też opcję zobrazowania częstych patologii narządu ruchu, urazów czy zabiegów ortopedycznych. Wersja przeznaczona dla lekarzy liczy ponad 1500 plików wideo, z których około 240 dotyczy ortopedii. Mogą znaleźć zastosowanie w edukacji pacjentów poprzez ułatwienie zrozumienia przebiegu procedury zabiegowej. Podczas wspólnego z lekarzem oglądania modeli 3D w trakcie wizyty pacjent może zadawać na bieżąco pytania odnośnie do przebiegu operacji w oparciu o przygotowane wizualizacje. Opcja zatrzymywania animacji oraz wprowadzania notatek na ekranie pozwala lekarzowi jasno wyjaśnić planowaną procedurę czy opisać rozpoznany uraz. Aplikacja posiada certyfikat medyczny, umożliwiający jej użytkowanie w codziennej praktyce klinicznej. Dostęp do niej jest możliwy poprzez wykupienie rocznej subskrypcji z nieograniczonym dostępem [6].
Informacje Medyczne
Niezwykle przydatnym narzędziem, które również może mieć zastosowanie na oddziałach czy w poradniach urazowo-ortopedycznych, jest aplikacja Informacje Medyczne firmy Asseco Poland S.A. Aplikacja pozwala na przechowywanie dokumentacji medycznej pacjenta w jednym miejscu. Celem jej jest ułatwie-
nie komunikacji lekarza z pacjentem, jako że obie strony zyskują dostęp do dokumentacji medycznej. Program umożliwia pobieranie dokumentacji bezpośrednio na urządzenie mobilne użytkownika bez konieczności wizyty w placówce medycznej. Możliwe jest przesyłanie zdjęć dokumentów, zeskanowanych plików czy dzienniczków pomiarowych. Po zapisaniu dokumentów w bazie danych lekarz uzyskuje do nich dostęp jeszcze przed planowaną wizytą, co umożliwia mu odpowiednie przygotowanie się do niej. Użytkownik może upoważnić konkretne osoby do dostępu do danych medycznych. Proces rejestracji jest prosty, pozwala na intuicyjne poruszanie się po programie, a bezpieczeństwo danych poufnych zapewnia pełne szyfrowanie informacji.
Weź Dawkę
Bezpłatna aplikacja Weź Dawkę firmy LekSeek stanowi wsparcie dla pacjentów odnośnie do regularnego przyjmowania leków zgodnie z zaleceniami lekarza. Pomijanie lub błędne dawkowanie leku może w znaczący sposób pogorszyć efekty terapeutyczne, a w przypadku leczenia przeciwbólowego po zabiegu operacyjnym ograniczyć szanse na udział w zabiegach rehabilitacyjnych. Nieprawidłowe dawkowanie może mieć poważne konsekwencje zdrowotne także w razie podwojenia dawki leku, np. jeśli pacjent przyjmuje wiele preparatów.
Aplikacja firmy LekSeek może funkcjonować jako narzędzie wspomagające właściwe stosowanie się do zaleceń, poprzez zapamiętywanie wprowadzonych dawek leków oraz wyjaśnianie sposobu ich przyjmowania – rano, wieczorem, z posiłkiem lub na czczo. Wprowadzone przypomnienia można dowolnie modyfikować oraz poszerzać w zależności od zaleceń lekarskich tak, by wyświetlane na ekranie powiadomienia oddawały aktualne potrzeby farmakoterapii. Biorąc pod uwagę fakt, że farmakoterapia bywa złożona, a dawki dobowe różnych leków często są podzielone, aplikacja Weź Dawkę może być dużym ułatwieniem w pracy lekarza i codziennym życiu pacjenta. Dodatkowym jej atutem jest baza danych, w której przechowywana jest historia leczenia oraz informacje o wcześniejszym dawkowaniu leków. Jest też miejsce na notatki dotyczące stosowanej substancji, aby pacjent miał możliwość zapisania osobistych spostrzeżeń lub reakcji, które chciałby przedyskutować z lekarzem podczas wizyty kontrolnej [7].
Podsumowanie
Korzystanie z innowacyjnych rozwiązań może poprawić dostęp do informacji zdrowotnych czy też służyć usprawnieniu komunikacji lekarz–pacjent, przyczyniając się w ten sposób do pozytywnych wyników oraz wzrostu satysfakcji pacjenta z przeprowadzonego leczenia [8]. Rozwiązania z zakresu telemedycyny oraz mobilne aplikacje w dobie pandemii Covid-19 okazują się niejednokrotnie niezbędnym uzupełnieniem klasycznych wizyt lekarskich. Choć postęp technologiczny zrewolucjonizował komunikację nie tylko w medycynie, to aplikacje mobilne nie powinny całkowicie zastąpić kontaktu osobistego lekarza z pacjentem.
Piśmiennictwo
- Chmielarz W., The Usage of Smartphone and Mobile Applications from the Point of View of Customers in Poland. „Information” 2020, 11(4): 220.
- de Boer M.J., Versteegen G.J., van Wijhe M., Patients’ use of the Internet for pain-related medical information. „Patient Education and Counseling” 2007. 68(1): 86–97.
- Pulik Ł., et al., An update on joint-specific outcome measures in total hip replacement. „Reumatologia” 2020. 58(2): 107.
- Czubak-Wrzosek M., et al., The Effect of the COVID-19 Pandemic on Total Hip and Knee Arthroplasty Surgical Volume in 2020 in Poland. „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2021, 18(16): 8830.
- Gajda M., et al., Patients Undergoing Hip or Knee Arthroplasty in Poland Based on National Data-Challenge for Healthcare in Aging Society. „Healthcare” (Basel, Switzerland) 2021, 9(8): 924.
- Lewis T., et al., Completing anatomy education using three-dimensional anatomy mobile software applications on tablet computers. „Clinical Anatomy” (New York) 2014, 27.
- Pilarczyk B., Rogala A., Wykorzystanie aplikacji mobilnych jako formy wirtualnej komunikacji z pacjentem. „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2018, 6(5).
- Lindeque B.G.P., Franko O.I., Bhola S., iPad Apps for Orthopedic Surgeons. „Orthopedics” 2011, 34(12): 978–981.
