Test rysowania zegara to proste, a zarazem niezwykle cenne narzędzie diagnostyczne, które powinno być włączone do oceny przedoperacyjnej pacjentów planowanych do interwencji chirurgicznej w obrębie dużych stawów. Leczenie chirurgiczne ortopedyczne ma na celu przywrócenie pacjentowi maksymalnej możliwej autonomii i ułatwienie mu powrotu do codziennej aktywności. Protokoły pooperacyjne w oddziałach zabiegowych mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa pacjentowi i ustandaryzowanie opieki okołooperacyjnej. Jednak brak współpracy pacjentów wiąże się z wyzwaniami. Dlatego też konieczne jest rozważenie kontynuowania badań w celu oceny ryzyka powikłań pooperacyjnych związanych z ograniczoną współpracą pacjenta, a także konsekwencji dla pacjenta, jego bliskich i systemu opieki zdrowotnej.
Dział: Wiedza praktyczna
Procesy zapalne niebakteryjne narządu ruchu, przeciążeniowe czy zwyrodnieniowe, powikłane zespołami neurologicznymi, są częste w codziennej pracy lekarza ortopedy. Elementy te stanowią złożony problem diagnostyczny oraz leczniczy. Podstawowym elementem postępowania jest konieczność określenia rozpoznania przyczynowego ortopedycznego i związku przyczynowego ze współistniejącym zespołem neurologicznym. Cel ten umożliwia nam przeprowadzenie dociekliwego badania ortopedycznego: ogólnego, odcinkowego i miejscowego oraz podstawowych elementów badania neurologicznego. Kierunek takiego działania wspomagają badania laboratoryjne z uwzględnieniem markerów zapalenia czynnego (CRP), przewlekłego (OB), jak również badań w poszukiwaniu seronegatywnego/reaktywnego zapalenia stawów (immunoglobuliny IgM oraz IgG w kierunku Chlamydia trachomatis, Mycoplasma, Toxoplasma, Yersinia oraz dość często spotykanej boreliozy). Pamiętamy również o tym, że bóle wielostawowe są charakterystyczne dla dny moczanowej, zatem określenie poziomu kwasu moczowego we krwi dopełnia rozpoznanie.
Uszkodzenia ścięgien zginaczy stanowią wyzwanie w chirurgii ręki. Wymagają precyzyjnej diagnostyki, odpowiedniego zaopatrzenia chirurgicznego oraz starannie zaplanowanego usprawniania. W niniejszym artykule omówiono aktualne możliwości leczenia ostrych i przewlekłych uszkodzeń ścięgien zginaczy, w tym techniki szycia ścięgien, rekonstrukcje jedno- i dwuetapowe, a także transfery ścięgien. Uwagę poświęcono także usprawnianiu pooperacyjnemu, które w bardzo istotny sposób wpływa na końcowy wynik leczenia. Dodatkowo wspomniano o najnowszych alternatywnych możliwościach leczenia.
Diagnostyka USG przebojem weszła na rynek fizjoterapeutyczny i dzisiaj nikt już nie neguje jej roli w ocenie i diagnostyce pacjenta. Niniejszym rozpoczynamy cykl artykułów omawiających sposoby skutecznej diagnostyki ultrasonograficznej dla wybranych struktur i jednostek chorobowych. Z satysfakcją informujemy, że naszym przewodnikiem po badaniach USG aparatu ruchu będzie dr n. med. Piotr Godek – znakomity specjalista w tej dziedzinie.
Ultrasonografia (USG) w diagnostyce schorzeń narządu ruchu znana jest od ponad 30 lat. W jej rozwoju miały miejsce chwile wielkie – jak wypracowanie standardu badania przesiewowego w diagnostyce rozwojowej dysplazji stawu biodrowego – oraz chwile kontrowersji i rozczarowań, kiedy w środowisku ortopedów zajmujących się technikami artroskopowymi krytykowano metodę z powodu rozbieżności między wynikiem badania śródoperacyjnego i opisem badania USG kwalifikacyjnego do leczenia.
W opracowaniu przedstawiono początki klasyfikacji zespołów bólowych kręgosłupa oraz okoliczności przyjęcia triady diagnostycznej przez gremium międzynarodowe, omówiono naturalny przebieg choroby w dyskopochodnych zespołach bólowych kręgosłupa obrazujący, że każdy kolejny epizod pogłębia się, aż w końcu choroba przechodzi w stan przewlekły. Zwrócono uwagę na praktyczny podział bólu na ból chemiczny i ból mechaniczny, z którego wynika, że obecność pierwszego stanowi realne ryzyko poważnej patologii u pacjenta. Przytoczono wyniki prac empirycznych badaczy oceniających reakcje tkanek przykręgosłupowych na bodźce nocyceptywne, uwzględniono wpływ zmian wstecznych krążka międzykręgowego w generowaniu bólu, jak również reakcje struktur kolagenowych na obciążenia oraz fakt, że wypuklina krążkowa na tym samym poziomie segmentalnym może kompresować różne nerwy rdzeniowe. Podkreślono znaczenie badania fizykalnego pacjenta w ustalaniu rodzaju zaburzeń biomechanicznych leżących u źródła jego objawów.
Raport Narodowego Funduszu Zdrowia (2023) podaje, że na osteoporozę w Polsce cierpi ok. 2 100 000 osób, 1 700 000 to kobiety. Odnotowujemy rocznie ok. 146 000 złamań niskoenergetycznych, w tym 30 000 złamań bliższego końca kości udowej. Leczonych farmakologicznie jest zaledwie 6–7% chorych. Ogólne zasady profilaktyki populacyjnej osteoporozy oraz prewencji wtórnej złamań są znane i stosunkowo proste, ale nie są wdrażane, co wymaga pilnych i skutecznych działań. O zdrowe, silne kości powinniśmy dbać od pierwszych tygodni życia do późnej starości. Optymalna podaż witaminy D i soli wapnia, dostosowana do wieku prawidłowa dieta oraz aktywność fizyczna, ćwiczenia stymulujące kościotworzenie i sprawność mięśni, unikanie używek i innych czynników ryzyka są podstawą działania. W przypadku starszych osób do zadań lekarzy i profesjonalistów zdrowia należy ocena ryzyka złamań, zwłaszcza u kobiet po menopauzie, lub też identyfikacja już dokonanych złamań niskoenergetycznych w celu dalszej diagnostyki i leczenia. W artykule przedstawiono zasady profilaktyki osteoporozy i złamań zgodne z aktualnymi rekomendacjami ekspertów.
W publikacji przedstawiono aktualne poglądy na temat reumatoidalnego zapalenia stawów, zwłaszcza seronegatywnej postaci choroby. Zwrócono uwagę na nie zawsze łagodniejszy przebieg tej postaci choroby, konieczność aktualizowanej w czasie diagnostyki różnicowej i wczesnego podjęcia terapii.
W artykule określono narzędzia badawcze zastosowane w pracy klinicznej, tj. skalę VAS, skalę Laitinena, wskaźnik NDI, wskaźnik ODI. Przedstawiono analizę chronologiczną zmiennej „nasilenie bólu” w skali VAS w porównywanych podgrupach, ocenę stopnia doświadczanego bólu określonego skalą Laitinena oraz zmiany stopnia niepełnosprawności pacjentów określonego wskaźnikami NDI i ODI w kolejnych interwałach czasowych badania klinicznego. Przedstawiono podsumowanie wyników z ocen porównawczych jednorodnych pod względem manifestacji klinicznej podgrup pacjentów z dyskopochodnymi zespołami bólowymi kręgosłupa leczonych dwiema różnymi metodami.
Zakażenie okołoprotezowe stawu ramiennego (ang. periprosthetic joint infection – PJI) jest ciężkim powikłaniem endoprotezoplastyki – leczenia, które pozostaje skuteczną metodą w różnych chorobach barku, takich jak wieloodłamowe złamania głowy kości ramiennej, zmiany wynikające z uszkodzenia pierścienia rotatorów czy choroba zwyrodnieniowa. Mimo że PJI stawu ramiennego nie jest częste, jest poważnym powikłaniem i często pomimo leczenia wiąże się z niezadowalającymi wynikami. Najczęściej identyfikowane mikroorganizmy w zakażeniach PJI stawu ramiennego to Staphylococcus aureus, gronkowce koagulazo-ujemne i Cutibacterium acnes. To kompilacja objawów klinicznych, badań obrazowych i laboratoryjnych pozwala podejrzewać PJI, ale ostateczna diagnoza często jest trudna. Dostępne są różne opcje leczenia, jednak nadal złotym standardem pozostaje wymiana dwuetapowa. Należy zwrócić uwagę, że aktualny stan wiedzy dotyczący PJI stawu ramiennego opiera się w większości na doniesieniach i badaniach dotyczących stawów biodrowego i kolanowego. Dlatego istnieje potrzeba większej liczby badań skupiających się na zakażeniach okołoprotezowych dokładnie stawu ramiennego. Pozwoli to na aktualizację wiedzy oraz wypracowanie odpowiednich zaleceń diagnostyczno-terapeutycznych.
Dane z piśmiennictwa i obserwacje kliniczne wykazują, że osteoporoza nie jest mitem. To, niestety, realia współczesności zagrażające licznymi powikłaniami. Istnieją zatem wskazania do odpowiedzialnego, wiarygodnego, wielospecjalistycznego i skutecznego jej leczenia. Praktycznie osteoporoza występuje w grupie geriatrycznej chorych, często obciążonych licznymi innymi chorobami. Z tego powodu wyzwanie lekarskie staje się znacznie większe. Jak leczyć, by nie zaszkodzić? Na szczególną uwagę zasługuje współistnienie cukrzycy, która swą podstępnością znacznie utrudnia bezpieczne postępowanie. Wyzwanie stanowią również złamania niskoenergetyczne, które mimo obniżonego potencjału osteogennego dają szansę zrostu, jeśli zostaną spełnione warunki zespoleń biologicznych (pozostawienie krwiaka międzyodłamowego) oraz biomechanicznych (dynamizacja zespolenia). Wspomaganie leczeniem farmakologicznym bisfosfonianami czy prolią jest obecnie nieodzowne.
Paluch sztywny to według definicji Światowej Organizacji Zdrowia choroba zwyrodnieniowa stawu śródstopno-paliczkowego I (MTP I). W początkowych stadiach choroby skuteczne jest leczenie nieoperacyjne, na które składają się rehabilitacja oraz leczenie farmakologiczne. W zaawansowanych postaciach konieczne jest leczenie operacyjne, w tym artrodeza (usztywnienie) stawu MTP I. Usztywnienie jest uważane za jedną z bardzo dobrych, przewidywalnych procedur medycznych, mających mocne podstawy naukowe. Odsetek zadowolonych pacjentów wynosi średnio 81—100%.