Dział: Wiedza praktyczna

Dane z piśmiennictwa i obserwacje kliniczne wykazują, że osteoporoza nie jest mitem. To, niestety, realia współczesności zagrażające licznymi powikłaniami. Istnieją zatem wskazania do odpowiedzialnego, wiarygodnego, wielospecjalistycznego i skutecznego jej leczenia. Praktycznie osteoporoza występuje w grupie geriatrycznej chorych, często obciążonych licznymi innymi chorobami. Z tego powodu wyzwanie lekarskie staje się znacznie większe. Jak leczyć, by nie zaszkodzić? Na szczególną uwagę zasługuje współistnienie cukrzycy, która swą podstępnością znacznie utrudnia bezpieczne postępowanie. Wyzwanie stanowią również złamania niskoenergetyczne, które mimo obniżonego potencjału osteogennego dają szansę zrostu, jeśli zostaną spełnione warunki zespoleń biologicznych (pozostawienie krwiaka międzyodłamowego) oraz biomechanicznych (dynamizacja zespolenia). Wspomaganie leczeniem farmakologicznym bisfosfonianami czy prolią jest obecnie nieodzowne.

Paluch sztywny to według definicji Światowej Organizacji Zdrowia choroba zwyrodnieniowa stawu śródstopno-paliczkowego I (MTP I). W początkowych stadiach choroby skuteczne jest leczenie nieoperacyjne, na które składają się rehabilitacja oraz leczenie farmakologiczne. W zaawansowanych postaciach konieczne jest leczenie operacyjne, w tym artrodeza (usztywnienie) stawu MTP I. Usztywnienie jest uważane za jedną z bardzo dobrych, przewidywalnych procedur medycznych, mających mocne podstawy naukowe. Odsetek zadowolonych pacjentów wynosi średnio 81—100%.

Większość pacjentów ortopedycznych zgłasza się do specjalisty głównie z powodu bólu. Dlatego grupą leków najczęściej stosowanych w ortopedii są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Choć są skuteczne w opanowywaniu dolegliwości bólowych, mogą powodować uszkodzenia śluzówki przewodu pokarmowego. Aby temu zapobiec, warto zastosować skojarzoną farmakoterapię niesteroidowych leków przeciwzapalnych z lekami z grupy inhibitorów pompy protonowej. Niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ilość wydzielanego kwasu w żołądku bez zmniejszania ilości jonów H+, przez co mogą bezpośrednio uszkadzać jego śluzówkę. Dodatkowo blokują produkcję prostaglandyn działających hamująco na wydzielanie soku żołądkowego i zwiększająco na wydzielanie śluzu. Uszkadzają naturalną barierę ochronną i powodują powstawanie wrzodów żołądka i dwunastnicy. IPP podnosi pH w żołądku, przez co zmienia warunki wchłaniania leków i działa negatywnie na absorpcję NLPZ, a w konsekwencji zmniejsza ich działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Połączenie diklofenaku z omeprazolem w formie leku złożonego jest wskazane do objawowego leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów i zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa u pacjentów z grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia owrzodzeń żołądka i dwunastnicy po zastosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Właściwa gastroprotekcja poprzez stosowanie leków złożonych pozwoli zminimalizować ryzyko wystąpienia objawów ubocznych stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jak również zapewni optymalne leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, co przyczyni się do spowolnienia progresji zmian i destrukcji stawów.

Czas wakacji kojarzymy z piękną pogodą, aktywnym wypoczynkiem, a co za tym idzie – kontuzjami. Podawane doustnie niesteroidowe leki przeciwzapalne są skuteczne w leczeniu rozmaitych ostrych i przewlekłych stanów bólowych, ale ich stosowanie może wiązać się z poważnymi ogólnoustrojowymi działaniami niepożądanymi, które są skorelowane z terapeutycznymi poziomami leku w osoczu. W celu zminimalizowania częstotliwości występowania zdarzeń ogólnoustrojowych związanych z lekami, opracowano miejscowe preparaty niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W przypadku bólu regionalnego preparaty miejscowe stanowią interesującą opcję leczenia, zwłaszcza u pacjentów ze współistniejącą chorobą przewlekłą, u których leki przeciwbólowe o działaniu ogólnoustrojowym mogą powodować poważne działania niepożądane. Stosowanie miejscowych leków przeciwzapalnych minimalizuje niekorzystne interakcje z innymi lekami przyjmowanymi przez pacjenta i pozwala im oddziaływać precyzyjnie na miejsce bólu. W przypadku sprayu preparat nanosimy na skórę poprzez rozpylenie go na bolące miejsce, co poprawia precyzję aplikacji. Ponadto spray umożliwia podawanie precyzyjnej dawki, bez ryzyka wyciskania zbyt dużej ilości leku, co może być problemem przy stosowaniu formy żelowej. Spray to również bardzo dobra alternatywa dla żeli dla osób aktywnych.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (OA) jest najczęstszą przyczyną bólu i niepełnosprawności na świecie. Jedną z najczęstszych lokalizacji OA są stawy kolanowe. Choroba dotyczy głównie starszej populacji, jest częstą przyczyną ograniczeń czynnościowych i znacznego pogorszenia jakości życia. Jej leczenie jest złożone i trudne, wymaga stosowania różnych zachowawczych terapii niefarmakologicznych, przewlekłego podawania leków i zazwyczaj skutecznych interwencji chirurgicznych. Wśród aktualnie dostępnych rekomendacji eksperckich dotyczących leczenia choroby zwyrodnieniowej kolan istnieją zarówno podobieństwa, jak i różnice. Odmienne opinie dotyczą zwłaszcza stosowania wolno działających leków modyfikujących objawy OA (SYSADOA) w celu podstawowej, długotrwałej terapii OA stawów kolanowych. Pomimo często odmiennych opinii dotyczących przydatności tych leków grupa ekspertów europejskich (ESCEO) zdecydowanie zaleca podawanie leków z tej grupy: krystalicznego siarczanu glukozaminy lub siarczanu chondroityny w pierwszej linii długotrwałego, podstawowego leczenia choroby zwyrodnieniowej kolan. Autorzy tych rekomendacji jednocześnie zwracają uwagę, że istniejące na rynku preparaty dostępne bez recepty, podobne do SYSADOA, nie wykazują skuteczności terapeutycznej. Przegląd piśmiennictwa i doświadczenie własne wskazują, że taka opinia jest w pełni uzasadniona.

Dolegliwości bólowe barku są częstym problemem zawodowych piłkarzy ręcznych i tenisistów. Są to głównie urazy przeciążeniowe związane z wykonywaniem powtarzalnych i wielokrotnych ruchów. Fazy rzutu piłki oraz serwisu tenisowego są bardzo zbliżone, a ramię osiąga podobne wartości rotacji zewnętrznej (175–185°) i odwiedzenia w fazach wypadu (100–110°). Dynamika i ustawienie kończyny podczas rzutu lub serwisu z czasem mogą prowadzić do zmian biomechanicznych, takich jak ograniczenie rotacji wewnętrznej (GIRD) lub konflikt wewnętrzny. Zmiany te w sytuacjach znacznych przeciążeń mogą powodować ból oraz uszkadzanie struktur stawu ramiennego – uszkodzenia ścięgien rotatorów, niestabilność lub uszkodzenia w obrębie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego i górnego obrąbka (SLAP). Urazy ostre zdarzają się rzadziej i zwykle dotyczą piłkarzy ręcznych w sytuacji upadku na kończynę lub zablokowania jej podczas rzutu. Postępowanie wstępne to leczenie zachowawcze: odpoczynek, leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz wprowadzanie programu usprawniania. Dalsze leczenie należy prowadzić w zależności od wyniku oceny klinicznej, biomechanicznej i funkcjonalnej. Leczenie operacyjne należy rozważyć w przypadku stwierdzenia trwałych uszkodzeń (badanie kliniczne + diagnostyka obrazowa) i niepowodzenia leczenia zachowawczego.

Wady stóp — te rzadsze, widoczne natychmiast po urodzeniu, np. stopa końsko-szpotawa, jak i te powszechne, ujawniające się po pionizacji, np. zaburzenia pierwszego promienia sugerujące obraz stopy płasko-koślawej w chorobie Mortona czy w stopie typu PME (primus metatarsus elewatus) — są najczęściej występującymi uszkodzeniami wrodzonymi, przypuszczalnie genetycznymi, w narządzie ruchu człowieka.

Wiskosuplementacja dostawowa jest coraz powszechniej stosowaną terapią w przypadkach zarówno uszkodzeń chrząstki stawowej, jak i wczesnych zmian zwyrodnieniowych. Szczególne znaczenie ma to w leczeniu zmian stawu kolanowego. Częstość urazów kolana oraz szeroki zakres stosowania artroskopii operacyjnej sprzyjają zastosowaniu dostawowemu kwasów hialuronowych różnej generacji. W pracy przedstawiono przegląd współczesnej wiedzy na ten temat, oparty na literaturze światowej i doświadczeniach własnych autora.