Dział: Metody terapii

Reumatyzm tkanek miękkich, określany również jako reumatyzm pozastawowy, to grupa przewlekłych stanów zapalnych dotyczących tkanek miękkich w układzie ruchu, takich jak mięśnie, ścięgna, kaletki maziowe i więzadła. Schorzenia te są często konsekwencją powtarzających się mikrourazów i przeciążeń mechanicznych, będących konsekwencją wykonywanej pracy, uprawianej dyscypliny sportowej lub wad postawy. Objawiają się one lokalnym bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości. Podstawową rolę w ich farmakoterapii odgrywają niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w tym diklofenak.

Diklofenak, lek o silnym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, działa głównie przez hamowanie cyklooksygenaz COX-1 i COX-2, co prowadzi do zmniejszenia syntezy prostaglandyn i innych eikozanoidów prozapalnych. Mechanizm ten jest wspomagany przez dodatkowe efekty przyczyniające się do zmniejszenia pobudliwości nocyceptorów i ograniczenia powstawania i przewodzenia bólu. Diklofenak jest dostępny w różnych formach do stosowania ogólnoustrojowego i miejscowego, co pozwala na elastyczne dostosowanie terapii do lokalizacji i nasilenia bólu. Mimo jego skuteczności należy uwzględnić ryzyko działań niepożądanych, zwłaszcza ze strony układu sercowo-naczyniowego i przewodu pokarmowego.

Ból różnego pochodzenia należy do najczęstszych przyczyn poszukiwania pomocy medycznej. Diklofenak, lek należący do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), jest skuteczny w leczeniu bólu i stanów zapalnych zarówno ostrych, jak i przewlekłych. Główny mechanizm działania diklofenaku polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn i innych mediatorów bólu i zapalenia poprzez hamowanie aktywności COX-2. Diklofenak hamuje prozapalną COX-2 cztero–pięciokrotnie silniej niż konstytutywną COX-1. Stosowanie diklofenaku w leczeniu bólu przewlekłego i ostrego zarówno doustnie, jak i miejscowo jest powszechne, choć wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych, zwłaszcza ze strony układu krążenia. Ze względu na powiązanie diklofenaku z poważnymi incydentami sercowo-naczyniowymi jego stosowanie wymaga ostrożności u pacjentów z istniejącymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego. Stosowanie diklofenaku może się wiązać także z ryzykiem uszkodzenia wątroby, choć to powikłanie występuje rzadko. Działania niepożądane mogą być minimalizowane poprzez stosowanie leku w najniższej skutecznej dawce i przez jak najkrótszy czas. Zaletą diklofenaku w porównaniu z innymi NLPZ jest bardzo rzadkie występowanie reakcji fototoksycznych (co może być istotne szczególnie w okresie letnim). Stosowanie miejscowe diklofenaku pozwala zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych dzięki poprawie tolerancji leku i ukierunkowaniu jego działania bezpośrednio na uszkodzone tkanki.

Niedobór witaminy D3 stanowi poważne wyzwanie we wszystkich grupach wiekowych. U osób starszych może się manifestować w różnorodny sposób, szczególnie poprzez objawy ze strony układów kostno-szkieletowego i odpornościowego. Suplementacja witaminą D3 u osób starszych, zwłaszcza tych, które mają ograniczony dostęp do światła słonecznego, jest często zalecana przez specjalistów jako sposób na poprawę ogólnego stanu zdrowia i jakości życia seniorów. Stosowanie witaminy D3 w wyższych dawkach raz w tygodniu może być skutecznym i wygodnym rozwiązaniem. Regularne monitorowanie poziomu witaminy D3 we krwi i dostosowywanie dawki w razie potrzeby zapewni bezpieczeństwo i skuteczność jej suplementacji.

Przeprowadzono badanie kliniczne jednoośrodkowe, prospektywne, randomizowane, podwójnie zaślepione. Jego celem było porównanie skuteczności leku z grupy NLPZ i diklofenaku w połączeniu z witaminami z grupy B w leczeniu ostrego bólu powstałego w wyniku złamania kończyny dolnej leczonego chirurgicznie. Test polegał na ocenie bólu przez pacjentów ze złamaniami zamkniętymi kończyny dolnej w 10-stopniowej wizualnej skali analogowej (VAS). Następnie pacjentów przydzielano losowo do dwóch grup badanych, które otrzymywały codziennie domięśniowo diklofenak lub diklofenak z witaminami z grupy B (tiaminą, pirydoksyną i cyjanokobalaminą). Ocenę natężenia bólu przez pacjentów rejestrowano w dwóch okresach: 24 godziny przed zabiegiem i 24 godziny po zabiegu. Badanie ukończyły 122 osoby. Ocena bólu kończyn przez pacjentów w skali VAS wykazała istotne zmniejszenie wartości wyjściowych, niezależnie od grupy leczenia. Połączenie diklofenaku i witamin z grupy B skuteczniej łagodzi ból niż sam diklofenak. Wyniki wykazały, że dodanie witamin z grupy B do diklofenaku wzmaga jego działanie przeciwbólowe. Nowość tej pracy polega na tym, że diklofenak i diklofenak plus witaminy z grupy B okazały się przydatne w leczeniu ostrego bólu wynikającego ze złamania kończyny dolnej i operacji.

Zapalenia narządu ruchu nękają społeczeństwo od wieków. Od czasu wdrożenia protezoplastyk stawów biodrowego i kolanowego oraz operacji pourazowych stały się one szczególnie niebezpieczne – są w stanie zniweczyć nawet najlepiej wykonaną operację. Wobec biologicznego braku możliwości wyleczenia zapaleń późnych najważniejszą umiejętnością chirurga jest zapobieganie im. Za najskuteczniejsze w profilaktyce zapaleń uważa się postępowanie przedoperacyjne. Okres ten jest wystarczająco długi, by wiarygodnie rozpoznać ogniska zapalne wewnątrzustrojowe, wyleczyć je i zredukować powikłania. Profilaktyka ta jest uważana za najskuteczniejszą i najtańszą. Profilaktyka śród- i pooperacyjna jest wykładnią przygotowania przedoperacyjnego. Antybiotyk amoksycylina + kwas klawulanowy jako dwuskładnikowy, o wysokim spektrum działania, spełnia potrzeby bieżące w zapobieganiu zapaleniom narządu ruchu, jak również jest wskazany jako leczący według wskazań.

Ból zarówno ostry, jak i przewlekły jest odczuciem negatywnie wpływającym na jakość życia. Diklofenak, lek z grupy NLPZ, wykazuje silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jest stosowany w leczeniu różnych schorzeń, takich jak zapalenie stawów, urazy mięśniowo-szkieletowe, migreny czy bóle menstruacyjne. Hamuje aktywność enzymu COX-2, odpowiedzialnego za syntezę substancji prozapalnych i wywołujących ból. Hamuje także sensytyzację nocyceptorów, a tym samym przekazywanie sygnałów bólowych do mózgu. W wielu przypadkach diklofenak można stosować miejscowo – osiąga wówczas lokalnie wysokie stężenie w obszarze objętym stanem zapalnym, przy niskim stężeniu w osoczu. Minimalizuje to ryzyko ogólnoustrojowych działań niepożądanych. W większości preparatów do stosowania miejscowego lek występuje w stężeniu 1–2%. Najwyższe stężenie – 4% – zawiera aerozol do stosowania miejscowego. Stosowanie diklofenaku w postaci aerozolu na skórę pozwala na skuteczne dotarcie leku do miejsca działania mimo barier skórnych. Preparat łatwo przenika przez naskórek i kumuluje się w tkankach, co wydłuża czas jego działania. Mimo potencjalnych działań niepożądanych w miejscu aplikacji ta forma podania diklofenaku stanowi cenną opcję terapeutyczną dla osób, które nie mogą stosować leków ogólnoustrojowo – pozwala na skuteczne zwalczanie różnych rodzajów bólu i zapewnia ulgę bez konieczności zażywania leków doustnych.

W artykule przedstawiono cele badania, omówiono materiał badawczy ze zwróceniem szczególnej uwagi na dążenie do osiągnięcia jednorodnych podgrup pacjentów. Przedstawiono kryteria włączenia pacjentów do badań i ich wykluczenia oraz omówiono strategię badawczą i szczegółowe procedury lecznicze zastosowane dla pacjentów leczonych metodą MDT i metodą klasyczną. Szczególną uwagę zwrócono na właściwą edukację pacjentów, która jest zasadniczym narzędziem pacjenta w radzeniu sobie z redukcją bieżącego epizodu dyskopochodnego zespołu bólowego kręgosłupa i stanowi podstawę do autoterapii, którą pacjent może zastosować w przypadku epizodów nawrotowych.

Zespoły bólowe narządu ruchu stanowią zwykle nieodłączny element licznych patologii, zarówno pourazowych, jak i przeciążeniowych. Chory zgłasza ból jako podstawowy dla niego element choroby i dąży do możliwie wczesnego powrotu do bezbólowej egzystencji. Rolą empatycznego lekarza jest uwolnienie chorego od bólu poprzez podanie np. NLPZ (ból jest jedynie objawem), jednak jego zasadniczym zadaniem jest wiarygodne rozpoznanie przyczyny bólu oparte na dowodach (evidence based orthopaedics/traumatology) i wdrożenie leczenia przyczynowego jako prognostycznie skutecznego i długotrwałego. Znamienną rolę w tymże procesie przypisujemy etorykoksybowi jako inhibitorowi COX-2 o znacznej i relatywnie bezpiecznej dla chorego drodze leczenia. Na szczególną uwagę zasługują bóle pooperacyjne, w przypadku których lekarz różnicuje ból naturalny pooperacyjny od powikłania zagrażającego czy dokonanego ze wskazaniami do reoperacji. Podawanie etorykoksybu jest wówczas czasowe. Kolejnym istotnym efektem redukcji bólu etorykoksybem jest możliwość wdrożenia wczesnego usprawniania w procesie leczenia narządu ruchu, zarówno nieoperacyjnego, jak i operacyjnego. Element ten jest szczególnie istotny dla mobilności pacjenta, jak również zapobiega licznym powikłaniom generowanym z pominięcia lub niemożności wdrożenia wczesnego, bezbólowego ruchu. Zasada Primum non nocere dotyczy konieczności uwzględnienia chorób współistniejących u chorego, szczególnie chorób układu krążenia, przewodu pokarmowego lub nerek – stan ich wyrównania wpływa na dobór dawki i czas stosowania etorykoksybu.