Bezpieczeństwo stosowania diklofenaku w leczeniu bólu u pacjentów z problemami ortopedycznymi

Ból jest jedną z najczęstszych przyczyn poszukiwania pomocy medycznej. Jednak pomimo intensywnych badań nad mechanizmami powstawania bólu i możliwościami jego leczenia postęp we wprowadzaniu nowych grup leków przeciwbólowych jest stosunkowo niewielki. Farmakoterapia bólu rozwija się w kierunku poszukiwania nowych metod stosowania leków, tak aby zwiększać ich skuteczność i ograniczać działania niepożądane. Bada się także możliwości kojarzenia analgetyków, co pozwala stosować ich niższe dawki, łączenia analgetyków z innymi grupami leków zmniejszających ich działania niepożądane oraz stosowania w leczeniu bólu leków oryginalnie przeznaczonych do leczenia innych schorzeń (np. leków przeciwpadaczkowych czy przeciwdepresyjnych). Intensywnie rozwijane są także nowe możliwości stosowania miejscowego leków z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) – w postaci maści, żeli czy plastrów.

Jednym z często przepisywanych przez lekarzy NLPZ jest diklofenak. Jest on dostępny w wielu postaciach farmaceutycznych: tabletek doustnych, czopków, preparatów do stosowania parenteralnego, plastrów transdermalnych i żelu. W tabletkach występuje zarówno w postaciach szybko działających, o niemodyfikowanym uwalnianiu, jak i o przedłużonym uwalnianiu (np. Olfen 75 SR, Olfen Uno). Taka różnorodność form leku umożliwia optymalne dopasowanie jego postaci i drogi podania do rodzaju i nasilenia bólu [1–3].

Diklofenak – mechanizmy działania i wskazania do stosowania

Diklofenak jest powszechnie wykorzystywany w leczeniu bólu i stanów zapalnych zarówno w przewlekłych schorzeniach układu ruchu (reumatoidalnym zapaleniu stawów, zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa i innych zapalnych reumatycznych chorobach kręgosłupa, reumatycznych stanach zapalnych tkanek miękkich), jak i w stanach ostrych (bolesnych obrzękach lub zapaleniach po kontuzji, bólach mięśniowo-szkieletowych różnego pochodzenia, w leczeniu bólu pooperacyjnego oraz w przypadku bolesnego miesiączkowania). Preparaty diklofenaku są skuteczne w działaniu i łatwo dostępne, co powoduje, że są często wybieranymi środkami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi [4].

Tab. 1. Wskazania do stosowania preparatów Olfen 75 SR i Olfen Uno – leczenie objawowe bólu i stanów zapalnych [1, 2]

Diklofenak, należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), powszechnie stosowanych w leczeniu ostrych i przewlekłych dolegliwości bólowych. Mechanizm działania NLPZ polega głównie na hamowaniu syntezy prostaglandyn. Jest to mechanizm obwodowy, szczególnie skuteczny w zwalczaniu bólu pochodzenia receptorowego, związanego z uszkodzeniem tkanek, m.in. w zapalnych i zwyrodnieniowych chorobach stawów, bólach pourazowych czy bólu po zabiegach operacyjnych. Działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe jest efektem hamowania cyklooksygenazy (COX) oraz szeregu innych szlaków wewnątrzkomórkowych prowadzących do syntezy mediatorów bólu i stanu zapalnego. Właściwości obu izoform cyklooksygenazy – COX-1 i COX-2 – podsumowano w tabeli 2 [5].

Tab. 2. Charakterystyka cyklooksygenazy 1 i cyklooksygenazy 2