Etorykoksyb – potencjalne zastosowanie u pacjentów po endoprotezoplastyce stawu biodrowego

Etorykoksyb – selektywny inhibitor COX-2 drugiej generacji

Etorykoksyb, obecny na rynku od 2002 r., należy do leków rekomendowanych w leczeniu bólu o charakterze zapalnym. Jest on jednym z koksybów – selektywnych inhibitorów cyklooksygenazy 2 (COX-2). Wraz z waldekoksybem i lumirakoksybem jest zaliczany do drugiej generacji koksybów, o większej selektywności wobec COX-2 niż należące do pierwszej generacji celekoksyb i rofekoksyb – hamuje aktywność COX-2 ponad 100-krotnie silniej niż COX-1 (tab. 1). Przedkliniczne badania in vitro wykazały, że podczas gdy w standardowych testach etorykoksyb hamuje aktywność COX-2 w stężeniach rzędu 1 mikroM, to nie wykazuje hamowania COX-1 w płytkach krwi nawet w stężeniach ok. 100-krotnie wyższych [1, 2].

Tab. 1. Selektywne inhibitory COX-2 pierwszej i drugiej generacji

Tab. 2. Właściwości farmakokinetyczne etorykoksybu

Etorykoksyb jest lekiem dobrze i szybko wchłanianym z przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym jego biodostępność wynosi 100%, a stężenie maksymalne w osoczu lek osiąga ok. godzinę po zażyciu. Przyjęcie etorykoksybu z posiłkiem bogatotłuszczowym nieco zmniejsza Cmax i wydłuża Tmax do ok. dwóch godzin, ale zmiana ta nie ma większego znaczenia klinicznego (chociaż w razie konieczności uzyskania szybkiego działania przeciwbólowego lek powinien być przyjęty na czczo). Do momentu osiągnięcia Cmax stężenie etorykoksybu i jego działanie przeciwbólowe są proporcjonalne (wykazują zależność liniową), po czym stężenie leku w osoczu powoli spada, ale działanie przeciwbólowe się utrzymuje. Duża objętość dystrybucji – 120 L – wskazuje na kumulację leku w tkankach, prawdopodobnie w miejscu toczącego się procesu zapalnego, co wyjaśnia utrzymywanie się działania przeciwbólowego leku mimo spadku jego stężenia w osoczu. 
Etorykoksyb wiąże się z białkami osocza w 92%. W wątrobie jest metabolizowany, głównie przez CYP3A4, do związków nieaktywnych farmakologicznie lub słabo hamujących COX-2 (żaden z metabolitów nie hamuje COX-1). Metabolity są wydalane głównie z moczem (ok. 70%), a reszta – z kałem. W postaci niezmienionej jest wydalane mniej niż 2% etorykoksybu [2, 3].
Parametry farmakokinetyczne etorykoksybu nie ulegają znaczącej zmianie u osób w podeszłym wieku i u osób z niewydolnością nerek od łagodnej do umiarkowanej (klirens kreatyniny >30 ml/min), nie jest zatem wymagana korekta dawki leku w tych grupach pacjentów. Lek należy natomiast stosować z zachowaniem ostrożności u osób z łagodną i umiarkowaną niewydolnością wątroby (ograniczenie dawki maksymalnej), a ciężka niewydolność wątroby stanowi przeciwwskazanie do jego stosowania [2, 3].
Właściwości farmakokinetyczne etorykoksybu zebrano w tabeli 2. [2, 3].
Wskazania do stosowania etorykoksybu, zarejestrowane w różnych krajach, obejmują zarówno leczenie bólu i stanu zapalnego w przewlekłych schorzeniach układu ruchu (choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, przewlekły ból dolnej części pleców), jak i bóle ostre (np. w ostrym ataku dny moczanowej, ból po zabiegach stomatologicznych czy bolesne miesiączkowanie) [2–4].

Selektywne inhibitory COX-2 – działania niepożądane

Stworzeniu selektywnych inhibitorów COX-2 przyświecała idea uniknięcia uszkadzania przez lek przeciwbólowy błony śluzowej żołądka. Starsze, klasyczne NLPZ hamują obie formy cyklooksygenazy – OX-1 i COX-2 (ryc. 1).

Ponieważ prostaglandyny syntetyzowane przez COX-1 odgrywają istotną rolę w ochronie...