Apiksaban jest skutecznym i bezpiecznym doustnym inhibitorem czynnika Xa stosowanym w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej po endoprotezoplastyce stawu biodrowego i kolanowego. Badania kliniczne wykazują, że w porównaniu z heparyną drobnocząsteczkową apiksaban skuteczniej zmniejsza ryzyko zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej, przy porównywalnym lub niższym ryzyku krwawień. Wyróżnia siękorzystnym profilem bezpieczeństwa także u pacjentów obciążonych wysokim ryzykiem VTE. Stanowi ważny element nowoczesnej, zindywidualizowanej profilaktyki okołooperacyjnej, zwłaszcza w modelu fast-track.
Dział: Metody terapii
Ból w ortopedii ma różne przyczyny – od ostrych urazów (złamania, skręcenia) po przewlekłe schorzenia (zmiany zwyrodnieniowe, wady postawy) – i wymaga zindywidualizowanego postępowania terapeutycznego. W terapii bólu zapalnego wykorzystuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), których wybór powinien być personalizowany. Jednym z NLPZ wykorzystywanych w praktyce jest nimesulid – lek o plejotropowym mechanizmie działania w bólu zapalnym.
Artykuł omawia kluczową rolę witaminy D w utrzymaniu zdrowia układu kostno-stawowego oraz jej znaczenie w profilaktyce i leczeniu powikłań wynikających z niedoboru. Przedstawia mechanizmy działania witaminy D, zwłaszcza jej wpływ na gospodarkę wapniowo-fosforanową, mineralizację kości, funkcję mięśni i regulację procesów zapalnych. Opisuje konsekwencje niedoboru, takie jak osteoporoza, zwiększone ryzyko złamań, zaburzenia siły mięśniowej, przewlekły ból oraz możliwe powiązania z chorobami nowotworowymi, neurodegeneracyjnymi i depresją. W tekście omówiono także lek Solderol, stosowany w leczeniu niedoboru witaminy D oraz wspomagająco w terapii osteoporozy – wraz z zasadami dawkowania i monitorowania bezpieczeństwa. Artykuł podkreśla korzyści kliniczne wynikające z prawidłowego wyrównania poziomu 25(OH)D, w tym poprawę mineralizacji kości, funkcji mięśni, stabilności postawy oraz efektywność rehabilitacji po urazach ortopedycznych. Wnioski autorów wskazują na konieczność rutynowej oceny stężenia witaminy D u osób z grup ryzyka, indywidualizację terapii i interdyscyplinarne podejście, obejmujące suplementację, fizjoterapię i edukację zdrowotną.
Ból jest nieodłącznym elementem pojawiającym się w życiu człowieka. Współczesna farmakoterapia oferuje wiele możliwości leczenia dolegliwości bólowych odczuwanych przez pacjentów. Jedną z nich są leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Zalicza się do niej kilka substancji czynnych, spośród których jedną z częściej stosowanych jest diklofenak.
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) stanowi istotne powikłanie po zabiegach ortopedycznych, w szczególności po endoprotezoplastyce stawu biodrowego i kolanowego oraz operacjach złamań szyjki kości udowej. Rywaroksaban, doustny inhibitor czynnika Xa, jest jednym z najlepiej przebadanych doustnych antykoagulantów bezpośrednich (DOAC) stosowanych w profilaktyce i leczeniu ŻChZZ u pacjentów po zabiegach ortopedycznych. Liczne badania kliniczne III i IV fazy (m.in. program RECORD, badanie XAMOS) wykazały, że lek ten skutecznie zmniejsza ryzyko wystąpienia zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej, zachowując przy tym profil bezpieczeństwa porównywalny do enoksaparyny. Rywaroksaban cechuje się korzystnymi właściwościami farmakokinetycznymi, prostym schematem dawkowania oraz wygodną formą doustną, co zwiększa komfort terapii i sprzyja przestrzeganiu zaleceń. Dostępne dane wskazują na jego wysoką skuteczność zarówno w dużych zabiegach ortopedycznych, jak i w mniej rozległych procedurach, przy niskiej częstości powikłań krwotocznych. W porównaniu z innymi DOAC rywaroksaban wykazuje zbliżoną skuteczność, choć w niektórych analizach obserwowano nieco wyższe ryzyko krwawień niż w przypadku apiksabanu. Całokształt danych przemawia za szerokim zastosowaniem rywaroksabanu jako bezpiecznej i skutecznej opcji profilaktyki przeciwzakrzepowej w ortopedii.
Celem artykułu jest praktyczna analiza zapobiegania niekorzystnym następstwom długotrwałego unieruchomienia oraz rekonwalescencji po złamaniach i ich leczenia. Długotrwałe unieruchomienie może wynikać z licznych przyczyn – zarówno ogólnoustrojowych, jak i miejscowych. Zasadniczym elementem takiego stanu jest to, że dotyczy on licznych układów i narządów, których uwzględnienie może skutecznie zapobiec problemom zdrowotnym lub znacznie je nasilić w przypadku ich pominięcia. Praktycznie odniesiono się do licznych zaburzeń układowych, ich przyczyn i sposobów, by do nich nie doszło. Zapobieganie wspomnianym problemom jest elementem zasadniczym jako łatwe do wykonania, skuteczne i sumarycznie korzystne. Uwzględniono również kwestię gospodarki wapniowo-fosforanowej z suplementacją węglanu wapnia jako składowej hydroksyapatytu, stosowanego łącznie z witaminą D3 ułatwiającą jego wchłanianie z przewodu pokarmowego, co prowadzi do poprawy stanu tkanki kostnej w jej odwapnieniach miejscowych i ogólnoszkieletowych. Opisanie zaburzeń kolejnych układów i narządów umożliwia czytającemu wdrożenie ich leczenia bądź profilaktyki według wskazań dla dobra chorego i własnego autorytetu.
Niespecyficzny ból kręgosłupa lędźwiowego stanowi jedno z najczęstszych schorzeń w praktyce ortopedycznej, prowadząc do istotnych konsekwencji zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych. W leczeniu ostrych i podostrych zespołów bólowych szczególne znaczenie mają miorelaksanty, które redukują wzmożone napięcie mięśniowe i wspomagają działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Tiokolchikozyd (TKK), półsyntetyczna pochodna kolchicyny, charakteryzuje się unikatowym mechanizmem działania – agonizmem receptorów glicynowych i GABAA – co przekłada się na działanie miorelaksacyjne, przeciwbólowe i przeciwzapalne. W badaniach klinicznych wykazano jego skuteczność w redukcji dolegliwości bólowych, poprawie funkcjonowania pacjentów oraz zmniejszeniu zapotrzebowania na inne leki przeciwbólowe. W porównaniu z innymi miorelaksantami TKK wyróżnia się korzystnym profilem bezpieczeństwa: nie wywołuje sedacji, nie zwiększa ryzyka sercowego ani nie wymaga modyfikacji dawki w populacjach szczególnego ryzyka. Dzięki temu stanowi istotną opcję terapeutyczną u pacjentów aktywnych zawodowo, osób starszych oraz chorych przyjmujących liczne leki. Jego zastosowanie powinno jednak zawsze odbywać się w ramach kompleksowego leczenia, łączącego farmakoterapię, edukację pacjenta i fizjoterapię. Dostępne dane potwierdzają, że tiokolchikozyd może być uznany za lek pierwszego wyboru w ostrym bólu kręgosłupa z komponentą mięśniową.
W artykule wskażemy narzędzia, za pomocą których ustala się rozpoznanie konkretnego zespołu zaburzeń biomechanicznych będącego przyczyną dolegliwości pacjenta oraz to, że pacjent po uzyskaniu odpowiedniej edukacji samodzielnie redukuje zaburzenia biomechaniczne (autoterapia pod nadzorem) i doprowadza do eliminacji objawów.
Ostry ból, zwłaszcza pooperacyjny i pourazowy, obok istotnej funkcji ochronnej ma też negatywne konsekwencje kliniczne, wymagające skutecznej interwencji terapeutycznej. W farmakoterapii bólu stosowane są leki o zróżnicowanych mechanizmach działania, przede wszystkim opioidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Główny mechanizm terapeutycznego działania NLPZ stanowi hamowanie syntezy prostaglandyn, szczególnie PGE2, poprzez hamowanie aktywności indukowalnej cyklooksygenazy 2 (COX-2). Nimesulid jest preferencyjnym inhibitorem COX-2 o szybkim początku działania, korzystnym profilu farmakokinetycznym i klinicznie istotnej skuteczności w leczeniu ostrego bólu, zwłaszcza pourazowego i zapalnego. Jego skuteczność w leczeniu bólu wynika z wielokierunkowego działania biologicznego. Nimesulid ma szczególne właściwości, m.in. specyficzną budowę chemiczną i niską kwasowość, które przekładają się na ograniczone ryzyko działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego i interakcji z funkcją płytek krwi. Konieczne jest jednak przestrzeganie rygorystycznych zaleceń dotyczących czasu stosowania nimesulidu z uwagi na potencjalną hepatotoksyczność, zwłaszcza u pacjentów z istniejącymi chorobami wątroby lub stosujących leki o działaniu hepatotoksycznym. Z klinicznego punktu widzenia nimesulid może być bezpieczną i skuteczną alternatywą dla klasycznych NLPZ, pod warunkiem krótkotrwałego stosowania i przestrzegania zaleceń dotyczących dawkowania oraz wykluczenia pacjentów z grupy ryzyka. Lek ten posiada także korzystne właściwości w kontekście rozpoczęcia działania (szybki efekt analgetyczny) i możliwości jego stosowania w postaci płynnej, co może być przydatne u pacjentów z trudnościami w połykaniu.
Odpowiednia podaż wapnia jest podstawą prawidłowego funkcjonowania szkieletu oraz istotnym elementem profilaktyki i leczenia osteoporozy. W opracowaniu zebrano wiedzę dotyczącą suplementacji wapnia w codziennej praktyce klinicznej. Podkreślono rolę leków bez recepty w realizacji bezpiecznej i skutecznej terapii wapniem.
Ból jest przykrym doznaniem czuciowym i emocjonalnym związanym z uszkodzeniem tkanek lub ich potencjalnym uszkodzeniem. W praktyce medycznej jednym z najczęstszych rodzajów bólu pourazowego jest ból pooperacyjny, który osiąga zwykle największe natężenie w pierwszej dobie po zabiegu, a w ciągu kilku następnych dni jego nasilenie maleje. Utrzymywanie się ostrego bólu po zakończeniu zabiegu lub zaopatrzeniu urazu może prowadzić do poważnych komplikacji m.in. ze strony układu krążenia. Przedłużający się ból może również prowadzić do neurofizjologicznych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, przekształcając ból ostry w ból przewlekły. Tramadol należy do opioidowych leków przeciwbólowych hamujących przewodzenie impulsów bólowych w drogach wstępujących. Aktywuje on także zstępujące szlaki antynocyceptywne poprzez hamowanie wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny. Deksketoprofen, będący silnym niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ), hamuje syntezę prostaglandyn, co podwyższa próg pobudliwości nocyceptorów oraz działa przeciwzapalnie. Jako aktywny izomer ketoprofenu deksketoprofen wykazuje dwukrotnie silniejsze działanie przeciwbólowe, co pozwala na stosowanie mniejszych dawek i redukuje ryzyko działań niepożądanych. Połączenie tramadolu i deksketoprofenu wykazuje synergistyczne działanie przeciwbólowe. Różne mechanizmy działania obu leków – tramadol hamujący ból w szlaku wstępującym i deksketoprofen przeciwdziałający sensytyzacji nocyceptorów – pozwalają na optymalne wykorzystanie ich potencjału terapeutycznego. Połączenie tramadolu i deksketoprofenu skutecznie i szybko działa przeciwbólowo u pacjentów po różnorodnych zabiegach chirurgicznych, w tym ekstrakcji zębów i alloplastyce stawu biodrowego. Połączenie to, stosowane w leczeniu bólu pourazowego, wyraźnie zmniejsza nasilenie bólu już po pierwszej dawce leku. Preparat złożony jest zwykle dobrze tolerowany, a najczęściej zgłaszane działania niepożądane to nudności, wymioty i zawroty głowy. Dzięki stosowaniu niskiej dawki deksketoprofenu ryzyko działań niepożądanych w obrębie przewodu pokarmowego jest minimalne. Połączenie tramadolu i deksketoprofenu stanowi obiecujące narzędzie w leczeniu bólu w chirurgii i ortopedii. Synergistyczne działanie tych dwóch leków pozwala na skuteczniejszą kontrolę bólu przy jednoczesnym zredukowanym ryzyku działań niepożądanych. Wprowadzenie takiego preparatu do codziennej praktyki medycznej może przyczynić się do poprawy jakości opieki nad pacjentami oraz efektywności terapeutycznej w kontroli bólu.
Reumatyzm tkanek miękkich, określany również jako reumatyzm pozastawowy, to grupa przewlekłych stanów zapalnych dotyczących tkanek miękkich w układzie ruchu, takich jak mięśnie, ścięgna, kaletki maziowe i więzadła. Schorzenia te są często konsekwencją powtarzających się mikrourazów i przeciążeń mechanicznych, będących konsekwencją wykonywanej pracy, uprawianej dyscypliny sportowej lub wad postawy. Objawiają się one lokalnym bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości. Podstawową rolę w ich farmakoterapii odgrywają niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w tym diklofenak. Diklofenak, lek o silnym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, działa głównie przez hamowanie cyklooksygenaz COX-1 i COX-2, co prowadzi do zmniejszenia syntezy prostaglandyn i innych eikozanoidów prozapalnych. Mechanizm ten jest wspomagany przez dodatkowe efekty przyczyniające się do zmniejszenia pobudliwości nocyceptorów i ograniczenia powstawania i przewodzenia bólu. Diklofenak jest dostępny w różnych formach do stosowania ogólnoustrojowego i miejscowego, co pozwala na elastyczne dostosowanie terapii do lokalizacji i nasilenia bólu. Mimo jego skuteczności należy uwzględnić ryzyko działań niepożądanych, zwłaszcza ze strony układu sercowo-naczyniowego i przewodu pokarmowego.