Nimesulid – zalety i konieczne środki ostrożności

Ból i układ nocyceptywny

Ból należy do najczęstszych przyczyn szukania pomocy lekarskiej. Ponadto mimo znacznych postępów w leczeniu przeciwbólowym ostry ból po zabiegach chirurgicznych nadal pozostaje poważną przyczyną cierpienia chorych. Ostry ból pełni funkcję sygnału ostrzegawczego – informuje o istnieniu procesu chorobowego lub urazu stanowiącego zagrożenie dla organizmu. Jest on normalną reakcją na uszkodzenie tkanek, wywoływaną przez pobudzenie układu nocyceptywnego o wysokim progu pobudliwości. Układ ten rozciąga się od obwodowych receptorów bólu i nerwów obwodowych, poprzez korzenie grzbietowe rdzenia kręgowego i rdzeń kręgowy, do pnia mózgu, wzgórza i kory mózgowej [1, 2].

Ryc. 1. Nocyceptory i drogi przewodzenia bólu 
(1 – ciało neuronu macierzystego dla nocyceptorów w zwoju rdzeniowym)

Receptory odpowiedzialne za odbieranie czucia bólu – nocyceptory – to wolne zakończenia nerwowe zlokalizowane w skórze i tkance podskórnej, mięśniach, stawach, okostnej oraz narządach wewnętrznych. Ciała neuronów macierzystych dla nocyceptorów są zlokalizowane w zwojach rdzeniowych lub zwojach nerwów czaszkowych. Nocyceptory są aktywowane przez bodźce o dużym natężeniu, mogące spowodować uszkodzenie tkanek (bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne). W receptorach tych następuje tzw. transdukcja – zamiana energii bodźca uszkadzającego tkankę na impuls elektryczny przewodzony do ośrodkowego układu nerwowego [1].
Uraz i naruszenie ciągłości błon komórkowych powodują uwolnienie zarówno z uszkodzonych komórek, jak i z obecnych w tkankach komórek układu immunologicznego (mastocytów, makrofagów tkankowych, neutrofilów) związków pobudzających nocyceptory i aktywujących proces zapalny (mediatorów zapalenia, z których większość jest także mediatorami bólu). Następuje m.in. zwiększenie aktywności cyklooksygenazy – istotnego enzymu uczestniczącego w syntezie prostanoidów, w tym prostaglandyny E2 (PGE2) i prostacykliny. 
Prostaglandyna E2 (PGE2) należy do produktów metabolizmu kwasu arachidonowego. Kwas arachidonowy jest uwalniany z fosfolipidów błonowych przez fosfolipazę A2, a następnie przekształcany przez cyklooksygenazę 2 (COX-2) i syntazę prostaglandyny E2 w PGE2. COX-2 występuje fizjologicznie w wielu narządach, uraz nasila jej syntezę w uszkodzonej tkance, a także w komórkach śródbłonka, makrofagach i fibroblastach. Indukowalna forma enzymu odgrywa istotną rolę w procesach zapalnych [1, 3]. PGE2 wraz z histaminą i bradykininą powodują rozszerzenie i wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych (a w konsekwencji zaczerwienienie, obrzęk i wzrost temperatury w uszkodzonej okolicy). Związki te pobudzają nocyceptory oraz obniżają próg pobudliwości wysokoprogowych i „cichych” nocyceptorów. Zwiększenie wrażliwości nocyceptorów, tzw. sensytyzacja obwodowa, ułatwia wywołanie bólu [4–7].
Przewodzenie informacji bólowej odbywa się wzdłuż klasycznych szlaków nocyceptywnych, a ostateczne odczucie intensywności i charakteru bólu jest wynikiem interakcji między aferentnymi szlakami pobudzającymi i zstęp...