Autor: Nina Grabowska

W zimie śliskie chodniki stają się areną potencjalnych urazów. Nawierzchnia przykryta cienką warstwą śniegu, pod którą kryje się lód, stwarza idealne warunki do upadków. Zimowe aktywności sportowe również niosą ze sobą ryzyko urazów. Kontuzje mogą prowadzić do długotrwałego bólu a najczęściej zlokalizowane są w obszarze tkanek miękkich takich jak: mięśnie, więzadła, ścięgna. Ważne jest aby w przypadku ich wystąpienia jak najszybciej wdrożyć leczenie zachowawcze łagodzące występujące objawy.

Dolegliwości bólowe kręgosłupa dotyczą nawet połowy społeczeństwa po 30. roku życia, a problem ten wraz z wiekiem nasila się i po 55. roku życia dotyczy już prawie każdego. Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz zmniejszających napięcie mięśni szkieletowych. Do najczęściej stosowanych miorelaksantów należy prydynol. Jest silnym lekiem antycholinergicznym działającym ośrodkowo i obwodowo. W artykule omówiono wskazania do jego zastosowania i profil bezpieczeństwa leku.

Większość pacjentów zgłasza się do gabinetu ortopedycznego z powodu bólu, zarówno przewlekłego (jak w chorobie zwyrodnieniowej stawów), jak i związanego z urazami czy przebytymi zabiegami operacyjnymi. Dlatego grupą leków najczęściej stosowanych w ortopedii są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Biorąc pod uwagę, jak ważne jest ich działanie zarówno przeciwbólowe, jak i przeciwzapalne, NLPZ pomimo swoich skutków ubocznych pozostają najczęściej stosowanymi analgetykami. 

Podawane doustnie niesteroidowe leki przeciwzapalne są skuteczne w leczeniu rozmaitych ostrych i przewlekłych stanów bólowych, ale ich stosowanie może się wiązać z poważnymi ogólnoustrojowymi działaniami niepożądanymi, które są skorelowane z terapeutycznymi poziomami leku w osoczu. W celu zminimalizowania częstotliwości występowania zdarzeń ogólnoustrojowych związanych z lekami opracowano miejscowe preparaty niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W przypadku bólu regionalnego preparaty miejscowe stanowią interesującą opcję leczenia, zwłaszcza u pacjentów ze współistniejącą chorobą przewlekłą, u których leki przeciwbólowe o działaniu ogólnoustrojowym mogą powodować poważne działania niepożądane. Stosowanie miejscowych leków przeciwzapalnych minimalizuje niekorzystne interakcje z innymi lekami przyjmowanymi przez pacjenta i pozwala im oddziaływać precyzyjnie na miejsce bólu. W przypadku sprayu preparat nanosimy na skórę poprzez rozpylenie go na bolące miejsce, co poprawia precyzję aplikacji. Ponadto skuteczność miejscowych NLPZ była porównywalna z tą uzyskaną po podaniu tych leków innymi drogami.

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą chorobą układu ruchu. Wiąże się z bólem i pogorszeniem jakości życia, zwłaszcza u osób starszych. Leczenie choroby należy rozpocząć od metod zachowawczych, takich jak rehabilitacja i zmiana stylu życia, w tym redukcja masy ciała. U osób starszych, ze względu na ryzyko występowania oprócz choroby zwyrodnieniowej stawów innych chorób współistniejących, bardzo istotne jest przy wyborze leczenia bezpieczeństwo terapii oraz brak ryzyka ewentualnych interakcji lekowych. Siarczan chondroityny plasuje się wysoko wśród leków zmniejszających dolegliwości bólowe, ponieważ w przeciwieństwie do powszechnie stosowanych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) nie wywołuje skutków ubocznych, zwłaszcza ze strony układu pokarmowego, sercowo-naczyniowego czy nerek. Szacuje się, że siarczan chondroityny stanowi do 80% glikozaminoglikanów chrząstki stawowej. W jednym z badań wykazano, że już po 10 dniach stosowania siarczanu chondroityny w dawce 800 mg na dobę w płynie stawowym istotnie zwiększało się stężenie kwasu hialuronowego, a efekt ten utrzymywał się do kilku miesięcy. Niewątpliwą zaletą stosowania siarczanu chondroityny jest to, że pacjenci mogą zmniejszyć liczbę stosowanych leków przeciwbólowych, zmniejszając tym samym ryzyko powikłań związanych z ich stosowaniem.

Większość pacjentów ortopedycznych zgłasza się do specjalisty głównie z powodu bólu. Dlatego grupą leków najczęściej stosowanych w ortopedii są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Choć są skuteczne w opanowywaniu dolegliwości bólowych, mogą powodować uszkodzenia śluzówki przewodu pokarmowego. Aby temu zapobiec, warto zastosować skojarzoną farmakoterapię niesteroidowych leków przeciwzapalnych z lekami z grupy inhibitorów pompy protonowej. Niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ilość wydzielanego kwasu w żołądku bez zmniejszania ilości jonów H+, przez co mogą bezpośrednio uszkadzać jego śluzówkę. Dodatkowo blokują produkcję prostaglandyn działających hamująco na wydzielanie soku żołądkowego i zwiększająco na wydzielanie śluzu. Uszkadzają naturalną barierę ochronną i powodują powstawanie wrzodów żołądka i dwunastnicy. IPP podnosi pH w żołądku, przez co zmienia warunki wchłaniania leków i działa negatywnie na absorpcję NLPZ, a w konsekwencji zmniejsza ich działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Połączenie diklofenaku z omeprazolem w formie leku złożonego jest wskazane do objawowego leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów i zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa u pacjentów z grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia owrzodzeń żołądka i dwunastnicy po zastosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Właściwa gastroprotekcja poprzez stosowanie leków złożonych pozwoli zminimalizować ryzyko wystąpienia objawów ubocznych stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jak również zapewni optymalne leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne, co przyczyni się do spowolnienia progresji zmian i destrukcji stawów.

W obecnych czasach obserwujemy, jak postęp technologiczny dotyka każdego obszaru życia, w tym medycyny i szeroko pojętej ochrony zdrowia. Strony internetowe i aplikacje poświęcone konkretnym schorzeniom stają się coraz bardziej popularne, co jest związane z postępującym wzrostem dostępności do internetu, komputera i telefonów komórkowych. W niniejszym artykule omówiono interesujące przykłady narzędzi dostępnych w języku polskim, które mogą mieć zastosowanie u pacjenta ortopedycznego. Korzystanie z innowacyjnych rozwiązań może stanowić pomoc w zakresie dostępu do informacji zdrowotnych, a niejednokrotnie też niezbędne uzupełnienie klasycznych wizyt lekarskich, ale nie może zastąpić wizyty u lekarza.