Choroba zwyrodnieniowa stawów, zwana też osteoartrozą (OA), jest najczęstszą chorobą układu ruchu.
Zmiany zwyrodnieniowe narastają z wiekiem, nieco szybciej i w cięższych postaciach pojawiają się u kobiet. Niektórzy autorzy wskazują, że autopsyjnie można wykryć zmiany zwyrodnieniowe w chrząstkach stawowych u wszystkich osób po 55. roku życia, a u mniej więcej 80% z nich badania obrazowe, w tym klasyczne zdjęcia radiologiczne, potwierdzają zmiany zwyrodnieniowe. Nie oznacza to jednak, że u wszystkich występują objawy chorobowe. Najczęściej choroba jest rozpoznawana po raz pierwszy w wieku 40–60 lat, ale bywa niekiedy rozpoznawana u osób znacznie młodszych (sporty wyczynowe, dysplazje i inne wady wrodzone). O chorobie mówimy wówczas, gdy pojawiają się objawy takie jak ból, zaburzenia funkcji, deformacje stawów lub całej sylwetki człowieka, niekiedy lokalne objawy zapalne [1, 2]. Zmiany zwyrodnieniowe mogą dotyczyć wielu różnych stawów, najczęściej kręgosłupa, stawów kolanowych i biodrowych. Należy zaznaczyć, że jest to proces, który dotyka nie tylko chrząstki i kości, ale też takie struktury jak ścięgna, przyczepy mięśni, więzadła, łąkotki, w pewnym stopniu błonę maziową, kaletki, często krążki międzykręgowe. Choroba ma niestety przebieg progresywny i może prowadzić do poważnej niepełnosprawności i licznych powikłań [1, 2].
Epidemiologia
Choroba, jak wspomniano, jest bardzo częsta. Standaryzowane względem wieku oszacowania rozpowszechnienia choroby zwyrodnieniowej stawów na 100 000 ludności w 2017 r. wskazują, że najczęściej występuje ona w krajach o wysokich dochodach, np. w Ameryce Północnej 5923,9 (95% UI [uncertainty interval], od 5531,9 do 6367,1/100 000), na Bliskim Wschodzie – bogate kraje arabskie 4609,8 (95% UI, od 4085,1 do 5200/100 000), Australia – ok. 5000/100 000 [3]. W Polsce na OA cierpi zapewne kilka milionów osób, choć oszacowanie jest trudne ze względu na brak dokładnych statystyk i fakt, że spora liczba przypadków, które mogą być potwierdzone radiologicznie, przebiega bezobjawowo.
Definicja i patogeneza
Chorobę próbuje się definiować jako proces prowadzący do zaburzenia metabolizmu i degradacji strukturalnej chrząstek stawowych, powiązany z przebudową podchrzęstnej części kości, który prowadzi do trwałego u...