Autor: Piotr Głuszko

Aktualne dane Narodowego Funduszu Zdrowia wskazują, że ponad 80% chorych pozostaje bez rozpoznania osteoporozy i właściwego leczenia farmakologicznego. Program Operacyjny Ministerstwa Zdrowia „Koordynacja profilaktyki złamań osteoporotycznych” uruchomiono w latach 2019–2023 w czterech ośrodkach w Polsce w celu usprawnienia współpracy pomiędzy jednostkami podstawowej opieki zdrowotnej, szpitalami oraz ośrodkami specjalistycznymi zajmującymi się diagnostyką i leczeniem osteoporozy, a także w celu przetestowania prostych, rutynowych metod działań przesiewowych (screening) identyfikujących osoby zagrożone złamaniami niskoenergetycznymi w grupie kobiet w wieku 50–70 lat. Niniejsze opracowanie przedstawia wstępną analizę efektów tego programu, prowadzonego przez Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie we współpracy z 44 poradniami POZ, w grupie 3819 wcześniej niediagnozowanych kobiet. U 19,9% (762 kobiet) wykazano kalkulatorem FRAX PL średnie lub wysokie prawdopodobieństwo złamań. Badanie densytometryczne DXA wskazało na rozpoznanie osteoporozy u 30,8% tych pacjentek , a osteopenii – u 43,3%. Ponadto rozpoznano złamania niskoenergetyczne u 237 kobiet. Te obserwacje, analizowane obecnie tylko w jednym z czterech prowadzących program ośrodków, pozwalają na wyraźne potwierdzenie wyników podobnych międzynarodowych badań oraz rekomendacji mówiących o wysokiej skuteczności prostych i prawie bezkosztowych procedur przesiewowych identyfikujących osoby zagrożone osteoporotycznymi złamaniami w celu kierowania ich do dalszych etapów diagnostyki i terapii.

Choroba zwyrodnieniowa stawów (OA) jest najczęstszą przyczyną bólu i niepełnosprawności na świecie. Jedną z najczęstszych lokalizacji OA są stawy kolanowe. Choroba dotyczy głównie starszej populacji, jest częstą przyczyną ograniczeń czynnościowych i znacznego pogorszenia jakości życia. Jej leczenie jest złożone i trudne, wymaga stosowania różnych zachowawczych terapii niefarmakologicznych, przewlekłego podawania leków i zazwyczaj skutecznych interwencji chirurgicznych. Wśród aktualnie dostępnych rekomendacji eksperckich dotyczących leczenia choroby zwyrodnieniowej kolan istnieją zarówno podobieństwa, jak i różnice. Odmienne opinie dotyczą zwłaszcza stosowania wolno działających leków modyfikujących objawy OA (SYSADOA) w celu podstawowej, długotrwałej terapii OA stawów kolanowych. Pomimo często odmiennych opinii dotyczących przydatności tych leków grupa ekspertów europejskich (ESCEO) zdecydowanie zaleca podawanie leków z tej grupy: krystalicznego siarczanu glukozaminy lub siarczanu chondroityny w pierwszej linii długotrwałego, podstawowego leczenia choroby zwyrodnieniowej kolan. Autorzy tych rekomendacji jednocześnie zwracają uwagę, że istniejące na rynku preparaty dostępne bez recepty, podobne do SYSADOA, nie wykazują skuteczności terapeutycznej. Przegląd piśmiennictwa i doświadczenie własne wskazują, że taka opinia jest w pełni uzasadniona.