Rodzaj i liczba procedur zależy od rodzaju placówki i udzielanych w niej świadczeń zdrowotnych. Procedury muszą powstawać w oparciu o:
- bieżące przepisy prawa,
- aktualną wiedzę i praktykę medyczną,
- wytyczne konsultantów, towarzystw i stowarzyszeń naukowych w danej dziedzinie,
- obowiązujące normy PN-EN-ISO.
Powinny również uwzględniać warunki oraz specyfikę danej placówki oraz możliwości organizacyjne i techniczne (wyposażenie, personel), a także:
- być zwięzłe i zrozumiałe,
- być oznakowane datą wydania, datą ostatniej aktualizacji,
- być dostępne dla wszystkich pracowników,
- określać zakres obowiązków i odpowiedzialności.
Wdrożenie procedur musi być poprzedzone udokumentowanym szkoleniem personelu.
Elementy składowe każdej prawidłowo opracowanej procedury:
- Cel procedury
- Zakres stosowania (informacja, czy odnosi się do całej placówki, czy tylko do wybranych komórek)
- Odpowiedzialność np. za wdrożenie procedury i nadzór nad jej stosowaniem ponosi odpowiedzialność bezpośredni przełożony, np. za stosowanie procedury odpowiedzialni są wszyscy pracownicy, np. pielęgniarki, lekarze, salowe etc., których dana procedura dotyczy)
- Definicje i określone informacje
- Tryb postępowania
- Dokumenty związane (jeśli procedura wynika lub powiązana jest z innymi dokumentami w placówce)
- Załączniki (druki, formularze, wzory dokumentów, instrukcje)
- Materiały źródłowe do opracowania procedury, podstawy prawne, wytyczne
- Kontrola wdrożenia procedury (kto i z jaką częstotliwością będzie sprawdzał wdrożenie i wykonalność, np. pielęgniarka epidemiologiczna itp.)
- Rozdzielnik (lista osób, która otrzymała dokument do stosowania z podaniem daty, stanowiska, nazwiska)
Poniżej zamieszczono przykładowe procedury: higieny rąk i stosowania środków ochrony indywidualnej, postępowania z odpadami oraz utrzymania czystości.
Procedura higieny rąk i stosowania środków ochrony indywidualnej
Podstawy prawne:
- ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz. 1570):
- art. 11 pkt 2.3 − obowiązek opracowania, wdrożenia i nadzoru nad procedurami dekontaminacji skóry, błon śluzowych, innych tkanek,
- art. 11 pkt 2.4 − stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej (…);
- Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) oraz przepisy wykonawcze:
- rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów BHP (Dz. U. z 1997 r. Nr 169, poz. 1650),
- rozporządzenie MZ z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.): każdy pracodawca ma obowiązek zapewnienia personelowi odpowiednich warunków pracy, m.in. środków ochrony osobistej.
Ryc. 1 - Technika mycia rąk według Ayliffe
ZALECENIA WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) z 2009 r. dotyczące kwestii higieny rąk i używania rękawic medycznych:
- Rękawice nie zastępują mycia ani dezynfekcji rąk.
- Mycie i dezynfekcję rąk należy wykonywać, kiedy jest to potrzebne, niezależnie od używania lub nieużywania rękawic.
- Rękawice należy stosować zawsze, gdy może dojść do kontaktu z krwią, innym materiałem biologicznym oraz błonami śluzowymi i uszkodzoną skórą.
- Stosować rękawice tylko do czynności przy jednym pacjencie.
- Po każdej czynności przy pacjencie rękawice należy wyrzucić (nie stosować ponownie!).
- Nie wykonywać w rękawicach innych czynności (np. prace biurowe, obsługa komputera, przechodzenie między gabinetami).
- Stosować rękawice tylko wtedy, kiedy jest to zalecane według tzw. standardowych lub kontaktowych środków ostrożności.
Stosowanie jednorazowych rękawic (niesterylnych) placówkach medycznych, poza aspektami zapobiegania zakażeniom krwiopochodnym i innym, ma także uzasadnienie ze względów psychologicznych (jako standard pracy pielęgniarki z punktu widzenia pacjenta). Przy opracowywaniu procedur każda placówka we własnych opracowaniach określa wskazania do stosowania rękawic, podając uzasadnienie oparte na bieżących wytycznych.
Tab. 1. Socjalne mycie rąk
| Kiedy należy myć ręce | W jaki sposób |
|
|
Tab. 2. Higieniczne mycie rąk i dezynfekcja
| Kiedy należy myć ręce | W jaki sposób |
|
|
Tab. 3. Wskazania do stosowania rękawic
| Sterylne | Niesterylne |
|
|
Tab. 4. Nie zaleca się stosować rękawic
| Poza sytuacją izolacji kontaktowej – tj. kontaktowe środki ostrożności |
|
Bezpośredni kontakt z pacjentem: pomiar ciśnienia i temperatury ciała lub pulsu, higiena pacjenta, transport pacjenta, czynności pielęgnacyjne oczu i uszu (bez wydzieliny). Pośredni kontakt z pacjentem: korzystanie z telefonu, dokonywanie wpisów w historii choroby i karcie gorączkowej, dystrybucja leków doustnych, zakładanie urządzeń do nieinwazyjnego wspomagania wentylacji |
Tab. 5. Przykład: Postępowanie z odpadami medycznymi w gabinecie lekarskim (kod 180103)
| Odpady o ostrych końcach i krawędziach | Sposób postępowania |
|
umieszcza się w plastikowym, sztywnym, odpornym na przekłucie lub przecięcie pojemniku jednorazowego użycia |
| Inne odpady medyczne | Sposób postępowania |
|
umieszcza się w pojemniku wyłożonym workiem, jednorazowego użycia, z folii polietylenowej koloru czerwonego |
Postępowanie z odpadami
Podstawy prawne:
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2010 r.w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 139, poz. 940),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206).
Ogólne wytyczne:
- Wymiana pojemników lub worków nie rzadziej niż co 72 godziny.
- Widoczne oznakowanie pojemników lub worków:
- kod odpadów w nich przechowywanych,
- adres zamieszkania lub siedziba wytwórcy odpadu,
- data zamknięcia (w praktyce wskazana data otwarcia i podpis osoby otwierającej i zamykającej).
- Magazynowanie odpadów medycznych:
- w temperaturze od 10°C do 18°C − tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, nie dłużej niż 72 godziny,
- w temperaturze do 10°C − nie dłużej niż 30 dni.
- Dopuszczalne magazynowanie niewielkiej ilości odpadów medycznych w stacjonarnych lub przenośnych urządzeniach chłodniczych przeznaczonych wyłącznie do tego celu.
- Miejsce przechowywania − wentylacja zapewniająca podciśnienie, z zapewnieniem filtracji odprowadzanego powietrza. Dopuszczona wentylacja grawitacyjna, pod warunkiem szczelnie zamkniętych pojemników.
- Transport wewnętrzny – wózki zamykane lub wózki przewożące pojemniki zamykane. W przypadku niewielkich ilości odpadów − zamykane pojemniki transportowe.
