Chód to najbardziej zaawansowana forma lokomocji człowieka, którą nabywa i doskonali każdy z nas już od najmłodszych lat swojego życia. Jest to złożona czynność, która raz wyuczona, z czasem staje się mechanizmem automatycznym [2]. Każdy chód fizjologiczny charakteryzuje się pewną zmiennością, co wielu z nas wypracowało sobie przez lata [8]. Jeżeli zachowana jest przy tym pełna ergonomia i nie towarzyszą temu objawy nadmiernego zmęczenia, braku sił czy dolegliwości bólowe w wyniku różnych zaburzeń, uznawany jest on za prawidłowy.
Istnieją konkretne wyznaczniki, które uwzględniając biomechanikę stawów i mięśni, determinują nam prawidłowość chodu [2]. Należą do nich głównie: boczne przemieszczenia miednicy, rotacja miednicy w płaszczyźnie horyzontalnej, pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej, zgięcie w stawie kolanowym podczas fazy podporu, ruchomość stawów skokowo-goleniowych oraz zakres ruchomości w kolanie. Kiedy pojawiają się dewiacje, nawet jednego z wyżej wymienionych determinantów chodu, a pacjentowi zaczynają towarzyszyć charakterystyczne objawy, zaczyna to generować patologiczny obraz chodu [2, 9, 10].
Każdy fizjoterapeuta może oczywiście sam ocenić chód pacjenta pod względem jego prawidłowości, wychwycić dysfunkcje, kompensacje i zaplanować indywidualną terapię, która poprawi stan funkcjonalny pacjenta. Na przestrzeni lat istotnego znaczenia nabrało uzyskanie obiektywnych wyników za pomocą znormalizowanego protokołu. Stało się to niezbędne m.in. dlatego, żeby zmniejszyć błąd międzyoperatorski. Ponadto wybrane narzędzia zależne od operatora zmieniają wiarygodność parametru porównawczego, stosowanego wraz z kolejnymi ocenami. Przyczyniło się to do powstania zaawansowanego systemu, który gromadzi raporty z obiektywnymi danymi oraz pozwala prowadzić terapię ukierunkowaną na poprawę jakości ruchu, zapewniając jednocześnie wysoką wydajność i skracając okres rekonwalescencji do minimum [1, 5, 6].
WALKER VIEW 3.0 SCX to kompleksowe laboratorium analizy chodu, które dzięki zaawansowanej komputerowej technologii i szeregu wbudowanych czujników pozwala bardzo precyzyjnie przeprowadzić badanie lokomocji człowieka, oceniając nie tylko mechanikę chodu, ale także pracę całego aparatu ruchu. Jest to niezwykle globalne podejście do pacjenta, które zwraca uwagę na każdy szczegół i element ciała, a następnie umożliwia przeprowadzenie indywidualnej terapii, w celu eliminacji powstałych deficytów ruchowych. Bieżnia diagnostyczno-terapeutyczna jest wszechstronną technologią umożliwiającą rehabilitację pacjentów z zakresu ortopedii: po urazach czy zabiegach chirurgicznych; z zakresu neurologii: po udarze, ze stwardnieniem rozsianym, chorobą Parkinsona. Może być to także skuteczna ocena profilaktyczna, aby zaplanować odpowiednią formę treningu dla osoby zdrowej [6].
System wyposażony jest w kamerę 3D, która dzięki wiązkom podczerwieni kalibruje się z danym pacjentem, precyzyjnie odczytuje położenie jego stawów i ułożenie kończyn górnych oraz dolnych, a następnie przedstawia sylwetkę pacjenta w czasie rzeczywistym na ekranie. Rejestracja użytkownika daje ciągły, obiektywny i dynamiczny obraz postawy badanego, bez konieczności umieszczania na jego ciele fizycznych markerów. Zapewnia to pełną swobodę ruchów oraz eliminuje ryzyko fałszowania wyników, z powodu np. nagłego odklejenia się markera od ciała pacjenta. Ponadto system charakteryzuje się pełną kontrolą wszystkich parametrów obciążenia, co zapewnia 8 czujników wbudowanych w pas bieżni [5, 7].
Najważniejszymi zaletami systemu WALKER VIEW są:
POLECAMY
- obiektywność – uniemożliwia wpływ subiektywnych ocen dokonywanych przez różnych terapeutów;
- precyzja – wykonywane pomiary są niezwykle dokładne;
- wiarygodność – podobne wyniki uzyskiwane są w tych samych warunkach;
- powtarzalność – po określonym czasie testy wykonywane są w podobnych warunkach, jak te poprzednie [6].
WALKER VIEW pozwala na dokładną analizę chodu pacjenta, w tym ocenę posturalną, a następnie umożliwia indywidualny trening z natychmiastową informacją zwrotną w celu korekcji postawy, korekcji obciążenia obu kończyn dolnych i eliminacji nieprawidłowych wzorców [5, 6, 7].
Test analizy chodu
Bieżnia wyposażona jest w zestaw gotowych testów diagnostycznych do oceny chodu, analizy biegu pacjenta, do oceny maksymalnej wydolności funkcjonalnej i tolerancji wysiłku u osób cierpiących na przewlekłe choroby układu oddechowego i z niewydolnością serca. Test Balke pozwala zaś oszacować maksymalne zużycie tlenu przez badanego (VO2max) w ml/kg/min w celu oceny jego sprawności i wydolności z punktu widzenia tlenowego układu energetycznego, obejmując aparat sercowo-naczyniowy oraz płucny [6].
Wybór konkretnego testu uzależniony jest od możliwości funkcjonalnych pacjenta, towarzyszącej jednostki chorobowej oraz celu badania. Przykładowo, chcąc przeanalizować chód pacjenta z chorobą Parkinsona, należy skorzystać z gotowego testu analizy chodu dedykowanego pacjentom neurologicznym. Czas trwania testu jest stosunkowo krótki i wynosi zaledwie od 30 sek do 2 min. Wskazane jest, aby test poprzedzić krótką rozgrzewką. Rozgrzewka nie analizuje jeszcze parametrów chodu pacjenta, ale pozwala zaznajomić go z zadaniem oraz ustalić optymalne tempo chodu, przy którym fizjoterapeuta będzie dokonywał oceny. Należy również pamiętać, że po kilku sesjach, kiedy wskazane będzie wykonanie testu ponownie, w celu weryfikacji postępów i oceny skuteczności dobranego treningu, tempo chodu powinno być dokładnie takie samo, jak przy ocenie w poprzednim teście. Dzięki temu otrzymane dane są porównywalne w czasie i nie ma ryzyka fałszowania wyników. Podczas trwania testu monitorowane jest tętno pacjenta, co zapewnia pełną kontrolę terapeuty nad prowadzoną terapią [3, 6].
Opatentowana funkcja SCX
System diagnostyczno-terapeutyczny wyposażony jest dodatkowo w opatentowaną funkcję SCX. Jest to funkcja automatycznego dostosowania się prędkości pasa bieżni do tempa chodu pacjenta. Oznacza to, że bieżnia dostosowuje się do rytmu chodu badanego, co imituje chód zbliżony do chodu w czasie rzeczywistym. Zaawansowana technologia SCX wykrywa bowiem przesuwanie się środka ciężkości ciała, co pozwala płynnie zwiększać, stabilizować lub zmniejszać prędkość bieżni przez samego pacjenta. Dla badanego z chorobą Parkinsona niekiedy może okazać się to zbyt trudne zadanie do wykonania, gdyż chory ten często ma problemy z zapoczątkowaniem jakiegokolwiek ruchu. Jednakże jest to doskonałe rozwiązanie dla pacjenta pourazowego. Terapeuta nie narzuca prędkości chodu pacjentowi, lecz on sam zaczyna poruszać się w dogodnym dla siebie i bezbolesnym tempie [4, 6].
Raport analizy chodu
Na podstawie krótkich i obiektywnych testów analizy chodu terapeuta otrzymuje szczegółowy raport z zakresami ruchomości w poszczególnych stawach kończyn dolnych oraz informacje o ruchach tułowia, długości kroków, czasie kontaktu stopy w fazie podporu, symetrii obciążenia kończyn, przemieszczeniu środka ciężkości ciała C.O.G. i wiele innych. Ponadto terapeuta może odtworzyć film z przeprowadzonego testu, dzięki czemu ocena wszystkich parametrów czasoprzestrzennych może zostać przeanalizowana podczas ruchu badanego, a terapeuta może dostrzec, w której fazie chodu wystąpiły jakiekolwiek rozbieżności. Powyższy raport uzupełniony jest również o analizę kinematyczną, która przedstawia, jak bardzo pacjent odbiega od normy, i wskazuje, na jakich parametrach warto skupić uwagę podczas kolejnych sesji terapeutycznych. Raporty chodu pacjenta z chorobą Parkinsona często wskazują na tendencję do chodzenia drobnymi kroczkami, sylwetka badanego jest pochylona, a pacjent nie wykazuje balansu kończyną górną podczas przemieszczania się. Dodatkowo niezwykle czuły system zaznacza czerwonymi flagami parametry, które wykazują znaczne dewiacje między prawą a lewą stroną, co oznacza, że asymetria pomiędzy dwoma częściami ciała jest większa niż 10% i wskazane jest ukierunkowanie sesji w taki sposób, aby zmniejszyć i całkowicie wyeliminować powstały deficyt [4, 6].
System SMART GRAVITY
Pacjenci z chorobą Parkinsona często mają problem z utrzymaniem prawidłowej postawy stojącej, wymagają asekuracji osób trzecich, towarzyszą im zaburzenia równowagi, chwilowe zachwiania, które w konsekwencji mogą prowadzić do upadków. Laboratorium analizy chodu znalazło rozwiązanie, które zapewni bezpieczną, a zarazem skuteczną terapię chodu, eliminując jednocześnie ryzyko upadku. To system SMART GRAVITY zsynchronizowany z indywidualnym oprogramowaniem zapewnia komfortowe odciążenie pacjenta oraz pozwala przeprowadzić wnikliwą diagnostykę i trening chodu, zachowując wszelkie środki bezpieczeństwa [6, 7].
Terapia chodu
Po wykonaniu testu oraz przeanalizowaniu raportów terapeuta może płynnie przejść do sesji terapeutycznej.
Wskazane jest rozpoczęcie terapii na podstawie uprzednio przeprowadzonego testu, a jeżeli jest to kolejna już sesja, rozpoczęcie jej powinno zaczynać się z danymi z poprzednio zakończonej terapii. Gotowe sesje treningowe, zapewniające trening aerobowy, różnią się parametrami prędkości oraz kąta nachylenia (%). Każdy trening można mimo to zmodyfikować indywidualnie do możliwości pacjenta. Terapeuta może także sam zaplanować całą terapią i wszystkie parametry. Na początku należy określić cel, jaki chcemy osiągnąć, np. poprawa konkretnego parametru chodu, aby zwiększyć jego ergonomię. W przypadku pacjenta z chorobą Parkinsona będzie to wydłużenie długości stawianych kroków. Oczywiście cele mogą być różne oraz może być ich wiele. Nie należy jednak na samym początku wyznaczać ich zbyt dużo, gdyż może okazać się to nieosiągalne dla pacjenta, a wtedy jego poziom motywacji może gwałtownie spaść. Dlatego dobrze jest rozpocząć od wyznaczenia jednego celu (sprzężenia zwrotnego), a kiedy użytkownik będzie miał już świadomość zarządzania i rozumienia informacji, można dołączyć drugi cel dla stopniowania trudności.
Wyznaczanie odpowiedniego sprzężenia zwrotnego to niezwykle silne narzędzie w celu kortykalizacji gestu ruchowego. Ruch pacjenta może być modyfikowany przez terapeutę, a czasami wymaga on ponownego nauczenia. Reedukacja ruchów to niezwykle trudne zadanie, dlatego WALKER VIEW wyposażony jest w niezwykle zróżnicowane ekrany, bodźce wizualne oraz akustyczne, aby to zadanie w jak największym stopniu ułatwić. Zróżnicowane wizualizacje ekranów mogą skupiać uwagę na sylwetce badanego lub umieszczać go w wirtualnej rzeczywistości.
Fizjoterapeuta, rozpoczynając sesję z pacjentem, zaznacza wybrany parametr, na którym chce się dzisiaj skupić, np. długość kroków, a następnie określa wartość docelową, która oczywiście może być w trakcie terapii modyfikowana. Istotne jest, aby określić także tolerancję błędu odpowiednio do stanu pacjenta. Początkowo będą to większe zakresy, a następnie będą one zmniejszane w trakcie progresu pacjenta, aby stopniować trudność. Pacjent w tym momencie jest stymulowany bodźcem wizualnym: widzi minimalne i maksymalne zakresy długości kroków, pomiędzy którymi musi się znajdować, aby jego krok został uznany za prawidłowy. Dodatkowo pojawia się silna stymulacja bodźcem akustycznym, w momencie kiedy pacjent popełni błąd, np. postawi dużo krótszy krok w stosunku do przewidywanego, wykraczający poza granice tolerancji błędu. Oprogramowanie szybko zasygnalizuje to głośnym dźwiękiem [6].
Należy pamiętać, że nie każdy pacjent jest w stanie zrozumieć cel danego ćwiczenia. Czasami więc trzeba skorzystać z innego sprzężenia zwrotnego, które zobrazuje w nieco inny sposób cel, jaki pacjent ma osiągnąć. Przykładowo zamiast zarządzać parametrem długości kroków, można posłużyć się parametrem wyprostu w stawie biodrowym. Wtedy skupienie uwagi pacjenta na zwiększeniu mobilności w biodrach automatycznie przełoży się na stawianie dłuższych kroków. Innym sposobem jest poproszenie pacjenta, aby starał się podczas chodu dłużej pozostawać stopą w bezpośrednim kontakcie z pasem bieżni podczas fazy podporu. Pacjent, skupiając się na dłuższym utrzymaniu stopy w kontakcie z bieżnią, zacznie stawiać dłuższe kroki. Oczywiście jest to długi proces, a czasami cel ten osiągniemy dopiero po kilku sesjach. Niemniej stymulacja pacjenta zróżnicowanymi bodźcami, różne możliwości pracy z pacjentem dzięki systemowi WALKER VIEW pozwalają w dużo szybszy sposób uzyskać pożądane efekty terapeutyczne. Wirtualna rzeczywistość, którą również można uruchomić, korzystając z zaawansowanej technologii, zapewnia ciekawą i przyjemną terapię, eliminując ryzyko wystąpienia monotonii. Dzięki temu terapia jest ciągła, a pacjent może przejść dużo dłuższy dystans bez konieczności zatrzymywania sesji [3, 6].
Bez wątpienia WALKER VIEW to jedna z najnowocześniejszych metod do oceny zdolności funkcjonalnych pacjenta. Dostarcza w prosty i nieinwazyjny sposób obiektywną, natychmiastową, krótkotrwałą i niezwykle szczegółową ocenę chodu, co pozwala na kompleksową i holistyczną terapię. System WALKER VIEW to precyzyjne i pomocne narzędzie dla fizjoterapeuty, które pozwoli zwrócić uwagę na każdy szczegół i zachować przy tym holistyczne podejście. Zestaw gotowych testów i treningów pozwala w łatwy i prosty sposób przejść do analizy, a następnie terapii z pacjentem, podczas której wysoka czułość i precyzja technologii wychwycą wszelkie dewiacje i natychmiast zasygnalizują błąd, co zapewni wysoką kontrolę nad prowadzoną terapią [6].
