Autor: Wojciech Marczyński

Przyczyny uporczywego zespołu bólowego w chorobie zwyrodnieniowej stawów są zróżnicowane. Zatem eliminacja bólu powinna być wielokierunkowa. Za najbardziej skuteczne uważa się postępowanie przyczynowe, zwykle biomechaniczne/ortopedyczne. Postępowanie takie wynika z rozpoznania elementów przeciążeniowych zgodnie z zasadą Evidence Based Orthopaedics. Elementy te dotyczą przeciążeń grawitacyjnych mających początek w „czwroboku podparcia”. Często zniekształcenie stopy przeciąża bólowo staw kolanowy. Mechanizm taki powoduje, że rzadko ból stawu kolanowego jest chorobą stawu kolanowego. W sytuacji zaburzeń osiowych kończyny dolnej istnieją wskazania do osteotomii podkolanowej w kolanie szpotawym lub nadkolanowej w kolanie koślawym. Osteotomie stanowią trwały – skuteczny element w ochronie chrząstki stawowej. Koniecznym jest by postępowanie ortopedyczne wspomagane było leczeniem farmakologicznym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym, szczególnie w początkowym okresie. Biologiczne elementy przeciążeń dotyczą chrząstki stawowej, której macierz traci swoją sprężystość, a chrząstka ulega degradacji. Są to wskazania do postępowania farmakologicznego, chondroprotekcyjnego (siarczan chondroityny) stosowanego przez wiele miesięcy. Istotne, trybologiczne znaczenie ma również viscosuplementacja preparatami kwasu hialuronowego. Skuteczna eliminacja bólu w chorobie zwyrodnieniowej wynika z badania chorego, uzupełnionego badaniami obrazowymi, a nie z leczenia „obrazków”.

Wstęp: Ostry ból we wszystkich częściach świata jest jednym z najczęstszych powodów konsultacji z lekarzem [1]. Często wiąże się z już niepokojącymi sytuacjami, takimi jak nagłe czy planowe operacje, obrażenia pourazowe i wiele innych. Dążenie do ulgi w bólu jest nadal niewystarczające w wielu sytuacjach medycznych [2]. Problematyka bólu ostrego u pacjentów specjalności ortopedycznej dotyczy odmiennych grup przyczynowych, np. chorych z ostrym bólem pourazowym, operowanych ze wskazań ortopedycznych oraz z bólem spowodowanym chorobą zwyrodnieniową. Biologicznie odczuwanie bólu jest następstwem drażnienia włókien czuciowych nerwu w obszarze problemu narządu ruchu [3]. Jednym ze sposobów zmniejszenia ostrego bólu pooperacyjnego/pourazowego czy zwyrodnieniowego, pod warunkiem zasadnego postępowania leczniczego, jest zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) [1–4].

Wstęp: Chrząstka stawowa jest wykładnią biologicznej i biomechanicznej wartości stawu. Stanowi zatem o przydatności stawu do spełniania fizjologicznych zadań jako jednostki motorycznej narządu ruchu. Odmienną od innych tkanek cechą tkanki chrzęstnej stanowi fakt, że uszkodzona nie wytwarza blizny chrzęstnej. Ubytki pourazowe wypełnione zostają jedynie przez tkankę chrzęstnopodobną. Liczne badania doświadczalne w zakresie nauk podstawowych wykazały istotę wielu procesów reparacyjnych obrażeń tkanki chrzęstnej na poziomie humoralnym, komórkowym i tkankowym. Wykazano wątpliwości co do braku wiarygodnej odbudowy tkanki chrzęstnej. Analiza dotychczasowych badań poddaje niestety w wątpliwość wiarygodność samoistnej regeneracji uszkodzonej chrząstki stawowej, co powoduje konieczność skupienia się na możliwościach ochrony tejże tkanki przed jej dalszą degradacją. 

Cel: Celem opracowania jest analiza praktycznych biologicznych możliwości klinicznych zapobiegania uszkodzeniom chrząstki stawowej z możliwością przedłużenia wydolności stawu. Biorąc pod uwagę warunki prawidłowej czynności stawu, jak i kiedy wdrażać profilaktykę artrozy? Ten złożony proces znajduje wyraz zarówno w profilaktyce ortopedycznej, jak i internistycznej. Proces ten dotyczy patologii układowych, mechanicznych, biomechanicznych, humoralnych, komórkowych i tkankowych, które zostały omówione w pracy.

Podsumowanie: Warunkiem zastosowania zapobiegania uszkodzeniom chrząstki stawowej jest widoczna szpara stawowa w obrazie rentgenograficznym (RTG) z obciążeniem stawów, a nie domniemany stopień uszkodzenia chrząstki, który jest wiadomy. Nowe techniki i materiały stosowane w ochronie chrząstki stawowej są wynikiem poszukiwania optymalnej metody biologicznej stymulacji procesów blokujących degradację chrząstki stawowej. Techniki zapobiegania niszczenia chrząstki stawowej można podzielić na biomechaniczne, mechaniczne i biologiczne.