Autor: Bartosz Maciąg

Całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego (ang. Total Knee Replacement - TKR) jest uznawana za złoty standard leczenia operacyjnego zaawansowanego stadium choroby zwyrodnieniowej. Szacuje się, że liczba chorych poddawanych endoprotezoplastyce będzie rosła – wg szacunków już w 2040 roku w samych Stanach Zjednoczonych ma być to 3 miliony pacjentów rocznie (dla porównania, w roku 2020 było to około 1 miliona). Mimo wykonywania dużej liczby TKR na świecie szacuje się, że wciąż około 20% pacjentów, nie jest zadowolonych z wyniku leczenia. Powszechnie wiadomo, że na końcowy sukces wpływa między innymi doświadczenie zespołu w ośrodku przeprowadzającym zabieg. Jednakże ostatnio coraz więcej traktuje się o kluczowej roli właściwego ustawienia implantu, pozwalającego na jego lepsze dopasowanie do kości, tak aby uniknąć obluzowania w okresie pooperacyjnym. Dotychczas opisano wiele technik służących do oceny śródoperacyjnej właściwego ustawienia komponentu udowego. Mowa tu np. o resekcji kostnej (ang. measured-resection - MR) opartej na orientacyjnych punktach anatomicznych. W niektórych ośrodkach ortopedycznych słuszności w prawidłowym zrotowaniu części udowej protezy poszukuje się w tzw. objawie „Grand Piano”. Innym sposobem na jego właściwe ustawienie jest natomiast manipulacja tkankami miękkimi (ang. Gap-Balancing - GB) celem wyrównania szerokości szpary stawowej. Wraz z rozwojem implantów używanych podczas endoprotezoplastyki i wprowadzeniem na rynek endoprotez anatomicznych, lepiej dopasowanych do anatomii stawu kolanowego pacjenta, rozwinęły się również narzędzia wspomagające pracę chirurga. Należą do nich m.in. dodatkowe instrumentaria, tzw. “dynamiczne balancery” lub półautonomiczne systemy robotyczne.Jednym z takich urządzeń do określania rotacji elementu udowego jest właśnie dynamiczny balanser FUZION. Kolejnym z takich urządzeń jest półautonomiczny robot NAVIO (Smith&Nephew, Pittsburgh, PA, USA), który wspomaga pracę operatora. Warto zaznaczyć, że oba te narzędzia pozwalają na ustawienie komponentu udowego w rotacji z niezwykłą precyzją. Trwają obecnie badania naukowe, które określą, czy dzięki tym instrumentom w dłoniach sprawnego chirurga możliwe będzie zmniejszenie liczby osób niezadowolonych z TKR oraz zbliżyć się do wyników klinicznych endoprotezoplastyki stawu biodrowego.

Złotym standardem leczenia choroby zwyrodnieniowej dużych stawów jest całkowita endoprotezoplastyka, która stanowi rozwiązanie przywracające mobilność i poprawiające jakość życia pacjenta. W obliczu wzrastającego odsetka młodych, sprawnych fizycznie pacjentów, którzy wymagają operacji endoprotezoplastyki stawu, podejście lecznicze wymaga dużej precyzji, aby sprostać indywidualnym oczekiwaniom dotyczącym funkcjonalności. Potrzeba ta napędza nieustanny proces optymalizacji techniki operacyjnej oraz doskonalenia stosowanych narzędzi i implantów. Wszystko po to, aby osiągnąć maksymalnie zadowalające efekty i zapewnić bezbolesną, nieograniczoną w żaden sposób ruchomość i aktywność stawu oraz wyeliminować ryzyko hipotetycznego niezadowolenia pacjenta po zabiegu. Dostosowany do indywidualnej anatomii pacjenta implant prezentuje geometrię, która umożliwia odtworzenie osi mechanicznej i kinematycznej oraz zapewnia stabilność poprzez zrównoważony ruch we wszystkich płaszczyznach. Wyważenie wymienionych elementów stanowi fundament osiągnięcia zadowalających wyników, zarówno dla pacjenta jak i operatora. Implant i blok tnący dostosowane do indywidualnej anatomii pacjenta, produkowane są na podstawie wcześniej przeprowadzonego badania tomografii komputerowej, co wychodzi naprzeciw oczekiwaniom szeroko pojętego sukcesu terapeutycznego. Przedoperacyjne planowanie osadzenia komponentów w miejscu stawu, umożliwia resekcję minimalnych fragmentów zmienionych chorobowo tkanek miękkich i kostnej, które są niezbędne do osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów, które nie ustępują w wyniku pooperacyjnym (obrazowym i klinicznym) standardowej metodzie. Co więcej badania sugerują, że wzrost zadowolenia pacjentów, objawiający się zmniejszeniem dolegliwości bólowych i zwiększeniem ruchomości stawu, koreluje z niwelacją występowania jatrogennych uszkodzeń oraz ograniczeniem resekcji tkanek. Idealne dopasowanie powierzchni produkowanego implantu z powodzeniem naśladuje naturalną kinematykę stawu kolanowego, osiągając duży postęp w porównaniu do techniki konwencjonalnej, w której brak przedoperacyjnego planowania, bazującego na tomografii komputerowej.

Wpływ chorób kręgosłupa na wyniki leczenia pacjentów kwalifikowanych do pierwotnej endoprotezoplastyki stawu biodrowego był dostrzegalny od wielu dziesiątek lat. Wraz z rozwojem wiedzy o endoprotezoplastyce zaczęto szukać powodów, dla których wyniki leczenia w tej grupie pacjentów były nieoptymalne. Jako iż choroby kręgosłupa, tak samo jak choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych, są coraz częściej spotykane u ludzi, niezbędna jest wiedza na temat ich wzajemnego oddziaływania. W tym kontekście, w szczególności ostatnimi laty, dużym zainteresowaniem cieszy się relacja miednica–kręgosłup w fazie statycznej, jak i dynamicznej. Poniższy artykuł ma na celu przybliżyć powyższe koncepcje i wzbogacić wiedzę o doświadczenia autorów.